Het karmelietenklooster in het West-Vlaamse Kortrijk kreeg met de komst van Poverello een geslaagde herbestemming. Eenvoud en dienstbaarheid maken dit huis tot een teken van Gods goedheid.

“Poverello is als een tweede thuis voor mij. Ik voel me hier goed.” Sonja, die hier al dertig jaar komt, spreekt uit het hart. De groeven zijn in haar gezicht gegrift door de misère in haar leven. Toch staat ze bekend om haar gouden hart. Rond sluitingstijd helpt ze spontaan bij het schoonmaken van de tafels. Rita valt haar bij: “Ik ben graag onder het volk, tussen gewone mensen die het niet hoog in hun bol hebben. Hier zit je op je gemak en vind je altijd wel iemand voor een babbel. Ik heb er vriendschappen aan overgehouden.”

“Soms ontstaan er zelfs relaties”, gniffelt Diana. Je hoort al van ver dat de sfeer er inzit, wat vrijwilliger Louis erbij trekt, die komt kijken onder de stoel van Diana. Op haar verwonderde blik antwoordt Louis: “Ik kijk of er eieren liggen, met al dat gekakel.” Gebulder alom; het is de vraag of de sfeer in de zaal luidruchtiger is dan in de keuken.

Hoewel niemand het hier breed heeft en één op de vier dakloos is, heerst hier toch een opbeurende sfeer. Eén euro voor een verse maaltijd zorgt dat de mensen de maand doorkomen. Het gezelschap vervolgt: “Het eten is altijd in orde. Voor één euro, dat is geen geld. En met taart, een pannenkoek of fruit. Je krijgt hier ook gratis mooie kleren.” De dames rakelen herinneringen op aan de bruiloft van twee gasten: “Ze waren mooi gekleed dankzij kleding van Poverello.”

“En als iemand overlijdt voel je begrip. Er hangt dan een foto met een kaarsje of er is zelfs een Eucharistie.” Deze gasten voelen en waarderen de bescheiden attenties. “Ze vragen hier niet wie je bent. Iedereen is welkom. Ze waarderen je zoals je bent. Je kan jezelf zijn.”

Deze discretie is ook deel van de visie van Poverello, verduidelijkt voorzitter Johan Van Eetvelde: “We willen vooral een thuis zijn, een plek van ontmoeting. Dat onderscheidt ons van de klassieke dienstverlening, waar men papieren moet tonen of zich moet verantwoorden, wat ook nodig is natuurlijk.”

Voor Poverello dit gebouw betrok, onderzochten andere organisaties de mogelijkheid om samen het klooster te kopen, maar de verbouwingskosten bleken te duur. Door de sobere insteek van Poverello lukte dit wel. Hoewel er ook aannemers aan de slag zijn, zijn het vooral enkele vrijwilligers die klussen, soms samen met gasten, scholieren die een time-out hebben of groepen die een handje helpen.

Ook de mannen die in de gemeenschap verblijven helpen mee in het onderhoud. Zoals Bernard, een ingenieur die na zijn pensioen professioneel opgelicht werd: “Poverello is voor mij een veilige thuishaven waardoor ik mijn schulden kan afbetalen en mij zinvol en in gezelschap kan bezighouden.” Door veel zelf te doen, materialen te hergebruiken, een simpel laagje verf, voorzetramen en de verwarmingsbuizen te isoleren, is op een haalbare en betaalbare manier het klooster leefbaar gemaakt.

De voorzitter ziet er daarbij op toe dat men niet afglijdt in pretentie of prestatie: “Soberheid en eenvoud leiden tot de essentie.” In het spoor van de stichter “is Poverello een leerschool om te erkennen dat wij allemaal ‘poverello’s’ zijn, ‘kleine arme mensen’, die mogen groeien in het liefhebben.”

Het leed is hier soms rauw en de omgang met dronken of agressieve gasten confronterend. Ook met de mannen die vast inwonen is het een avontuur; onder de vrijwilligers was er als eens iemand die voor spanning zorgde door het anders te zien of zich in een positie te willen opdringen. Vooral dat er geen vaatwasser is, omdat er dan mensen kunnen meehelpen die anders niet veel kunnen, zorgt voor wat wrevel.

Een echte beproeving was de reportage die een paar journalisten in 2021 maakten over het bedrag dat op de bankrekening van de liefdadigheidsinstelling staat, wat het beeld opwekte dat Poverello geld oppot, maar amper iets doet. Een stoot onder de gordel van de vrijwilligers die zich met hart en ziel inzetten, zoals Tuur: “Als een barones sterft en ze wil haar erfenis schenken, dan mogen we dat toch niet weigeren. Mocht er sprake zijn van misbruik, dan was ik al lang weg geweest.”

Ook de voorzitter betreurt de eenzijdigheid en verdachtmakingen van de reportage: “Onze vzw [vereniging zonder winstoogmerk, red.] ontvangt niets qua subsidies of collectes. Geld en gebouwen zijn voor ons geen doel. Dat we er goed voor staan, kan men ook zien als een teken van goed beheer. De nodige verbouwingen lopen trouwens op tot tegen de miljoen euro voor de grote huizen. Zonder onze soberheid zou dat nog een stuk meer zijn. Dat we meer mogelijkheden hebben klopt, maar dat kunnen we slechts waarmaken door meer vrijwilligers. Dat er mensen afhaken door het foute beeld is jammer.”

Het is duidelijk dat de motor en het hart hier de vijftig vrijwilligers zijn. Dat bevestigen ook de dames: “Ik heb enorm veel respect voor hen. Ze zijn vriendelijk en beleefd, bieden een luisterend oor en zijn er als er iets nodig is. Ze doen het met hart en ziel. Het is dankzij hen dat wij hier heel goedkoop kunnen eten.”

De meeste vrijwilligers zijn gepensioneerden. Sommigen draaien al vanaf het begin mee, en verschillenden zijn al ver in de tachtig, maar stoppen willen ze niet. Onder hen zijn ook mensen die werkloos zijn, iemand met een verstandelijke beperking en stagiairs. De meeste vrijwilligers zijn gelovig en er is regelmatig een gebedsmoment of eucharistieviering. Toch is het alles bij elkaar een heel diverse groep, die erin slaagt door nederige dienstbaarheid en een portie humor samen het gebeuren draaiende te houden.

Vrijwilligster Annie ziet het zo: “Poverello is als een inktvis: als je vreest dat er iemand tekort is, komen er plots van overal helpende handen.” Ondertussen is het tijd om te vertrekken en roept Rita nog voor heel de keuken een luid dankjewel: “Het weekend duurt lang voor ons; we verlangen ernaar om terug te komen!”

Pieter Derdeyn is medewerker van Poverello.