Twee leerlingen van het Titus Brandsma Lyceum in Oss maken een bijzonder profielwerkstuk: een documentaire over de geschiedenis van hun school en over Brandsma’s leven. “Hij was meer dan alleen de naamgever van onze school.”

Het profielwerkstuk is dé opdracht waarmee leerlingen op de middelbare school kunnen laten zien wat ze in hun mars hebben. Frank Schaffels (18) en Guus Hoedeman (17), beiden in de vijfde klas van het vwo, tillen dat idee naar het hoogste niveau met een ambitieus project: een documentaire over de geschiedenis van hun school en over oprichter Titus Brandsma. Met minder dan het beste nemen de twee geen genoegen: “We willen het niveau van een 2Doc-documentaire behalen”, schetst Schaffels het streefdoel.

Beide jongens zijn op het vwo ingestroomd via de havo, waar ze al een meer ‘traditioneel’ profielwerkstuk hadden gemaakt. Daarom vonden ze het nu tijd om iets anders te doen. Omdat ze allebei affiniteit met film hebben, besloten ze die interesse aan te wenden voor een origineel werkstuk.

Nalatenschap

Het honderdjarige bestaan van het Titus Brandsma Lyceum in 2023 vormt de actuele aanleiding voor de documentaire. De geschiedenis van de school staat centraal, maar daarnaast willen de filmmakers ongeveer een derde van hun productie aan Titus Brandsma wijden. Hij stichtte namelijk de school in 1923 onder de naam Carmelcollege Oss.

“In die context kijken we op welke manieren Titus Brandsma met onze school te maken heeft gehad, omdat hij ook de oprichter is geweest”, vertelt Hoedeman. “We willen laten zien wat hij heeft nagelaten en wat je daar nu nog van kan herkennen.”

Levende herinnering

Dat blijkt heel wat te zijn: de herinnering aan Brandsma blijft levend op de school die sinds de Tweede Wereldoorlog zijn naam draagt. “Hij was meer dan alleen de naamgever van onze school; er is veel terug te merken van zijn gedachtegoed”, zegt Schaffels.

“Het is echt nog steeds zijn school”, vult Hoedeman aan. Het Brandsmacitaat “Kennis is maar de helft” komt volgens hem bijvoorbeeld tot uiting in de vele culturele activiteiten die de school naast het lesprogramma biedt. “Dat komt echt van Titus uit.”

Filmen in Dachau

Hoedeman en Schaffels willen een verhaal dat zichzelf vertelt via beelden en interviews. Om Brandsma te portretteren, zijn ze letterlijk in zijn voetsporen getreden: daarvoor zijn ze naar concentratiekamp Dachau in Polen gereisd, om de plaats te filmen waar de stichter van hun school vermoord werd.

“Daar heeft Titus nagelaten wie hij echt was”, vertelt Hoedeman. Het tweetal heeft een medewerker van het kampmuseum over Brandsma geïnterviewd en zijn overlijdenscertificaat gezien. “Titus is daar nog steeds aanwezig. We ontdekten dat hij ook als gevangene onder barre omstandigheden trouw aan zijn waarden bleef. Dat was indrukwekkend.”

Eenvoudig was het voor de jongens niet om toestemming te krijgen om in Dachau te filmen, ook vanwege de destijds geldende coronaregels. Dankzij een aanbevelingsbrief van hun school kwam die toestemming er toch. Voor Hoedeman is dat een teken van waardering voor hun werk. “Ook al zijn we scholieren, mensen nemen het serieus.” De volgende reisplannen liggen ook alweer klaar: de twee willen op 15 mei in Rome bij Brandsma’s heiligverklaring zijn om daar te filmen.

Tijdsdruk

Begin november moeten alle profielwerkstukken worden ingeleverd – ook de titanenklus die Schaffels en Hoedeman op zich hebben genomen. Dat lijkt nog ver weg, maar er moet nog heel wat gebeuren voor de documentaire af is. Bovendien hebben de twee ook nog hun gewone schoolwerk. Schaffels voelt de tijdsdruk, maar heeft alle vertrouwen in een goede afloop: “We moeten er nog veel uren insteken, maar het gaat wel lukken.”

Nu zitten de twee al op dertig werkuren; de voor een profielwerkstuk vereiste tachtig uur gaan ze ruimschoots overschrijden, is de verwachting. Volgens hun begeleider, geschiedenisdocente Ine Smit-Verbakel, voorspelt dat een eindproduct om trots op te zijn. “De ervaring leert dat als leerlingen ver over die tachtig uur gaan, er ook een kwalitatief hoogwaardig resultaat uit komt. Als ik zie hoe ze nu bezig zijn, verwacht ik niets anders.”

Een vlot proces helpt daar ook bij. Op echte obstakels zijn de twee nog niet gestuit en ook de samenwerking is goed. “We hebben chemie met elkaar, we weten wat we aan elkaar hebben”, zegt Schaffels. “Af en toe is er gezonde spanning, maar dat tilt het ook naar een hoger niveau.”

Première

Wanneer de documentaire af is, hopen Schaffels en Hoedeman die op school in première te laten gaan. Daarna zou die in hun ogen gebruikt kunnen worden om de geschiedenis van het Titus Brandsmalyceum levend te houden. “We willen een eindresultaat waar de school iets mee kan, bijvoorbeeld om leerlingen bewust te maken van de geschiedenis van de school”, zegt Schaffels.

“Het is fijn als leerlingen kennis hebben van de geschiedenis van hun school”, vult Smit-Verbakel aan. “Het is goed om je bewust te zijn van je omgeving, want dat is onderdeel van wie je bent. Daar staat Titus Brandsma ook voor: je wordt gevormd door wat je meemaakt.”