In een schijnbaar dramatische beslissing stemde drie kwart van de Amerikaanse bisschoppen vorige week voor het opstellen van een controversieel document over de Eucharistie. Ondanks de kanttekeningen dat het de eenheid van de Kerk zou kunnen schaden en de weg zou kunnen banen voor een fatale confrontatie met de Amerikaanse president Joe Biden.
Het sleutelwoord in de kwestie is “schijnbaar”, omdat zulke zaken in de katholieke Kerk maar zelden helemaal zijn zoals ze lijken.
Media brachten de stemming over het document als een referendum over de vraag of Biden en andere pro-choice katholieke politici, zoals de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden Nancy Pelosi, toegelaten zouden moeten worden tot de Communie. Er waren zeker genoeg half versluierde verwijzingen naar deze kwestie tijdens het debat die deze indruk zouden kunnen wekken.
Het is echter belangrijk om voor ogen te hebben wat de bisschoppen ter beslissing werd voorgehouden: het opstellen van een pastoraal document over de Eucharistie, in een tijd waarin alles erop wijst dat zowel het zondagse kerkbezoek als het geloof in de werkelijke aanwezigheid van Christus in de Eucharistie, dalende is.
Volgens een peiling van Pew Forum in 2019 gelooft slechts een derde van Amerikaanse katholieken dat het brood en de wijn die ze tijdens de Mis ontvangen, fysiek het lichaam en bloed van Christus is. Dat betekent een redelijk verbijsterende afvalligheid van het katholieke geloof. Veel bisschoppen zijn bezorgd over deze situatie – ja, het zou verbazingwekkend zijn als ze dat niet waren.
Ja, de conceptversie zal ook een deel bevatten over “eucharistische coherentie”, de voorwaarden waaronder een katholiek het sacrament mag ontvangen.
Afhankelijk van de taal die gebruikt zal worden, zou dat heel goed gevolgen kunnen hebben voor Biden, Pelosi en anderen. Al benadrukte bisschop Kevin Rhoades, hoofd van het comité dat de tekst zal opstellen, uitvoerig dat niemand bij naam genoemd zal worden, en dat het ook niet zal gaan over of Biden zelf de Communie uitgereikt zou moeten krijgen.
Maar zelfs als het document zou gaan over de specifieke situatie van Biden, zou dit niet veel betekenen, aangezien volgens het kerkelijk recht een bisschoppenconferentie geen macht heeft om over dergelijke kwesties te beslissen. Het is altijd de individuele bisschop die gaat over katholieke eredienst in zijn bisdom, waaronder ook de viering van de sacramenten.
Daarom is het denkbaar dat tussen de 168 bisschoppen die voor de goedkeuring van het opstellen van het document stemden, er veel zijn die ofwel geen mening hebben over het wel of niet uitreiken van de Communie aan Biden, of tegen een Communie-ban zijn.
In dat opzicht is het belangrijk om voor de geest te houden wanneer de kwestie voor het laatst leidde tot verhitte discussies. Dat was in 2004, toen de democraat John Kerry presidentskandidaat was. Ook hij is een pro-choice katholiek. Terwijl talloze bisschoppen zijn standpunt over abortus bekritiseerden, kondigde maar een handvol van hen publiekelijk aan dat hij niet welkom was om de Communie te ontvangen in hun bisdom.
Of en in welke mate er sinds 2004 dingen zijn veranderd, is nog niet duidelijk, en dat werd het ook niet door de stemming van vorige week. Dit zal tot november onduidelijk zijn. Dan komt het comité met een conceptdocument, voordat alle bisschoppen daarover zullen stemmen.
Maar ook dat zou de kwestie wel eens niet helemaal op kunnen lossen. Het hangt ervan af in hoeverre de tekst over de eucharistische coherentie sussend of met compromissen beladen zal zijn.
Als de bisschoppen vorige week tegen iemand hebben gestemd, dan deden velen van hen dat niet zozeer tegen Joe Biden, maar tegen ons in de media.
Sinds het begin hebben media het besluit over het document neergezet als een referendum over het verbannen van Biden van de Communie, en dat was niet helemaal onterecht. Er waren bisschoppen aan beide kanten die weinig twijfel lieten over wat uiteindelijk op het spel staat: de aartsbisschoppen Salvatore Cordileone en Joseph Naumann aan de “ja”-zijde, en de kardinalen Blase Cupich, Joseph Tobin en Wilton Gregory aan de “nee”-zijde.
Van begin af aan drongen de huidige voorstanders van het document, vooral Rhoades, er op aan dat deze framing niet juist was, en dat de echte agenda pastoraal is in plaats van politiek.
Neem nou bisschop Douglas Lucia van Syracuse.
“Het voornamelijk doel van het voorgestelde document is om katholieken opnieuw te verwelkomen in de Mis na de pandemie, en het eucharistische opwekkingsproject te begeleiden dat volgende zomer van start zal gaan in de Amerikaanse Kerk”, aldus Lucia. “Dus de media missen het punt; het document verkeert in de conceptfase en zal worden begeleid door consultatie met verschillende personen, waaronder politici.”
Met andere woorden: het feit dat drie kwart voor stemde, zou wel eens meer de frustratie en onwil kunnen weerspiegelen om de media de agenda van de bisschoppen te laten dicteren, dan een consensus over de vraag of de president van de VS afgewezen zou moeten worden als hij te Communie gaat.
John L. Allen jr. is hoofdredacteur van de katholieke nieuwssite cruxnow.com, waar deze analyse eerder verscheen.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
