Nadat er veel vanuit de heup is geschoten op de ‘homozegen’ in het nieuwe document Fiducia Supplicans, probeert het Dicasterie voor de Geloofsleer de gemoederen te bedaren. Tegelijkertijd levert het Dicasterie verholen kritiek op prelaten die hebben laten zien de crux van het document niet begrepen te hebben.
Het Dicasterie voor de Geloofsleer publiceerde op 18 december het document Fiducia Supplicans, over de zegening van mensen in ‘irreguliere situaties’ (lees: koppels van hetzelfde geslacht en hertrouwd gescheidenen). Prefect Victor Fernández zag de bui waarschijnlijk al hangen en voorzag het nieuwe document daarom van de disclaimer dat Fiducia Supplicans “op geen enkele manier de eeuwenoude leer van de Kerk over het huwelijk” verandert.
Desondanks haalde het Dicasterie toch een nat pak, want de kritiek was niet van de lucht. Naast het bezwaar dat Fiducia Supplicans voor een hoop verwarring zorgt – kritiek die niet helemaal onterecht is, want het taalgebruik is op veel plekken uiterst omzichtig en omslachtig – waren er ook de nodige bisschoppen die bijna per ommegaande verklaarden de zegen in hun bisdom te verbieden. Onder meer de bisschoppenconferenties van Zambia en Malawi verkondigden de zegen voor het hele land af te wijzen.
Kardinaal Fernández haast zich sindsdien van het ene media-interview naar het andere om de waterschade weg te hozen en uit te leggen wat het document nou precies inhoudt. De effectiviteit van die werkwijze laat waarschijnlijk te veel wensen over. Daarom koos het Dicasterie ervoor om gisteren een “verduidelijkende” persverklaring uit te brengen.
Uit de persverklaring zweemt enige korzeligheid over de snelheid waarmee sommigen het document hebben afgewezen. Fernández vermoedt waarschijnlijk dat sommige bisschoppen de hakken in het zand hebben gepoot zonder Fiducia Supplicans “rustig en volledig” door te hebben gelezen.
“De echte vernieuwing ligt in de uitnodiging voor priesters om een onderscheid te maken tussen ‘geritualiseerde’ en ‘spontane’ zegeningen.”
Tweet dit!
Volgens de persverklaring tonen de reacties van sommige bisschoppenconferenties “de noodzaak van een langere periode van pastorale bezinning”. In het kort bedoelt Fernández dus eigenlijk: léés nou eerst eens wat er staat.
Het Dicasterie benadrukt in de persverklaring dat Fiducia Supplicans betrekking heeft op de pastorale praktijk en niet op de leer van de Kerk. Daarom is er “geen ruimte om het document weg te zetten als ketters, in strijd met de traditie van de Kerk of godslasterlijk”.
Het document is bovendien “duidelijk en definitief” wat betreft de leer van de Kerk over huwelijk en seksualiteit, aldus de verklaring. Die benadrukt verder dat zegeningen voor paren in onregelmatige situaties voor de individuen zijn, niet voor de verbintenis, en pastoraal zijn, maar niet “liturgisch of ritueel”.
Wat is nou echt nieuw aan Fiducia Supplicans, vroegen velen zich bij verschijning af; het zegenen van individuele personen, ook LHBT’ers en gescheiden mensen, mocht tenslotte al van de Kerk.
Ook die vraag erkent de aanvullende persverklaring. De zegen zelf is dan ook niet de nieuwigheid: de echte vernieuwing ligt in de uitnodiging voor priesters om een onderscheid te maken tussen “liturgische en geritualiseerde” en “herderlijke en spontane” zegeningen. Dat past bij paus Franciscus’ herhaaldelijke oproep aan priesters om “als herders voor het volk te zorgen”.
“In landen waar alleen al uit de kast komen als homoseksueel iemand een celstraf of zelfs marteling en dood kan opleveren, is het uiteraard onverstandig om de zegen te geven.”
Tweet dit!
De ene zegen is dus de andere niet. Omdat de Kerk homoseksuele handelingen als zonde bestempelt, werd de zegen die in Fiducia Supplicans ter sprake komt als het ‘zegenen van zonde’ gezien, maar dat is volgens de persverklaring niet het geval.
De zegen moet niet gezien worden als een rechtvaardiging of goedkeuring van wat dan ook, maar als “een eenvoudig gebaar van pastorale nabijheid, zonder allerlei voorwaarden”.
Pastorale nabijheid kan ook betekenen dat de zegen niet wordt gegeven, geeft de persverklaring aan. In de eerder genoemde landen Zambia en Malawi gelden bijvoorbeeld strenge anti-LHBT-wetten. “In landen waar alleen al uit de kast komen als homoseksueel iemand een celstraf of zelfs marteling en dood kan opleveren, is het uiteraard onverstandig om de zegen te geven”, aldus de verklaring. “We willen homoseksuele mensen niet aan geweld blootstellen.”
Dat betekent niet dat bisschoppen uit dergelijke landen Fiducia Supplicans zomaar af kunnen wijzen. De pastorale verantwoordelijkheid draait in die landen niet zozeer om het uitdelen van zegeningen, maar wel “het beschermen van de menselijke waardigheid en het verspreiden van de sociale leer van de Kerk”.
Waar Fernández’ steekje onder water over de povere leesvaardigheid van sommige bisschoppen een kleine openlijke terechtwijzing is, kan uit zijn benoeming van pastorale nabijheid de echte en serieuze kritiek ontwaard worden.
Met hun negatieve en vaak overhaaste afwijzing van de zegen voor mensen in een irreguliere situatie hebben deze bisschoppen zich niet als nabije herders getoond, lijkt Fernández duidelijk te willen maken. LHBT’ers en gescheiden mensen hebben het binnen en buiten de Kerk vaak moeilijk. Als er mensen zijn die het meest gebaat zijn bij een “gebaar van pastorale nabijheid”, dan zijn zij het wel.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
