De ChristenUnie krijgt naast lof ook kritiek op het mede door haar opgestelde formatieplan. Vooral het sneuvelen van het kinderpardon is veel christenen een doorn in het oog. Maar er is een onderscheid tussen christelijke politiek en het Evangelie van Christus waar zij op geïnspireerd is.

De positie van de ChristenUnie was nooit een gemakkelijke in deze formatieonderhandelingen. Eerst afgewezen door D66 maar later na het vertrek van GroenLinks toch weer uitgenodigd. Er waren grote verschillen te overbruggen met de VVD (economie), CDA (nationalisme) en D66 (medische ethiek). 

Voor de poorten van de hel weggesleept

De ChristenUnie heeft veel moeten slikken, waaronder het sneuvelen van het kinderpardon en verruiming van de mogelijkheden voor onderzoek op menselijke embryo’s, maar heeft ook enkele andere zaken voor de poorten van de hel weggesleept. Denk aan het moratorium op de verruiming van de euthanasiewetgeving (voltooid leven), extra geld voor de bestrijding van mensenhandel, onderwijs en kindtoelagen, en concrete wetgeving om Moeder Aarde te kunnen redden.

Bovendien hoeven christelijke, vrije en daltonscholen voor de komende vier jaar niet te vrezen voor hun voortbestaan. Arie Slob zal als minister van dat departement de vrijheid van onderwijs bewaken.

Bezorgde christenen

Toch is niet iedereen tevreden. Bezorgde christenen binnen en buiten de CU vragen zich af of de partij haar religieus-ideologische veren niet te snel heeft afgelegd. Vooral het kinderpardon had volgens menig criticus een breekpunt moeten zijn, zoals de immigratiedeal eerder voor GroenLinks. Ook niet-christenen verwijten de CU onchristelijk bedrag, een niet ongevoelige aantijging voor een dergelijke belijdenispartij. 

Paradox

De ChristenUnie, en vooral haar christelijke achterban en fanbase, ervaren nu wat ik zou willen noemen, de bevrijdingstheologische paradox. Politiek bedrijven vanuit een christelijke inspiratie is altijd problematisch geweest (hoewel tegelijkertijd ook zeer wenselijk).

De radicaliteit van Jezus’ boodschap is vooral gericht op de individuele mens en op de verzameling van de christelijke gemeenschap. Die radicaliteit omzetten in een politiek programma, zoals de klassieke bevrijdingstheologen betoogden, blijkt een onmogelijke opdracht. De bevrijdingstheologie moet politiek zijn, maar haar politieke kwaliteit is tegelijkertijd haar ondergang. 

Politieke actie

Precies hiervoor waarschuwden de heilige paus Johannes Paulus II en emeritus-paus Benedictus XVI ons: ons geloof noopt ons tot politieke actie, maar valt niet samen met die politieke actie. Elke politieke partij die claimt een-op-een het Evangelie in haar partijprogramma te hebben vertaald, moet gewantrouwd worden. Dergelijke heilspartijen, die we kennen uit fascistische en communistische hoek, kunnen uiteindelijk alleen ontaarden in dictatuur.

Hetzelfde gevaar ligt ook voor christelijke belijdenispartijen op de loer. Het christelijk geloof is zelf een voortdurende waarschuwing tegen elk aards gezag, zelfs als dat aardse gezag zegt en/of denkt te handelen op basis van het Evangelie.

Religieuze identiteit

De ChristenUnie is zich hiervan goed bewust. Zij laat zich inspireren door het Evangelie, maar weet heel goed dat politiek, zelfs haar eigen politiek, nooit met Jezus’ boodschap kan samenvallen. Hierin neemt de ChristenUnie dan ook haar ultieme verantwoordelijkheid. Weglopen uit de formatie had wellicht haar achterban kunnen bekoren, maar zij had net zo goed de taak het gevreesde alternatief – de PVV bijvoorbeeld – te beletten regeringsverantwoordelijkheid te nemen.

Zelf regeren betekent dat andere, populistische en intolerante partijen kunnen worden afgehouden van de formatie. En mijns inziens heeft ze hiermee haar religieuze identiteit en inspiratie meer dan bewezen, zelfs (en juist) omdat ze hiermee een serieuze veer in heeft moeten laten.

Dr. Frank G. Bosman is cultuur­theo­loog en lid van de ChristenUnie.