Ieder publiek debat kent onvermijdelijk ‘stempelwoorden’: kwalificaties die wij als een stempel op het voorhoofd van een ander kunnen drukken om hem mee in de hoek te zetten. We denken dan zo’n beetje te weten wat die ander denkt, en hoeven onszelf niet meer de lastige vraag te stellen wat die persoon daadwerkelijk denkt.
De sterkste stempelwoorden hebben we ontleend aan de oorlog: ‘nazi’, ‘fascist’, ‘extreemrechts’. Een democratisch gekozen parlementslid, zelf ook menigmaal van dat stempel voorzien, plakte onlangs zelfs letterlijk een nazi-vlaggetje op een foto van een minister – tekst en uitleg overbodig. De verontwaardiging laat zich uittekenen, maar overstijgt het droevige schoolpleinniveau van de parlementariër in kwestie ook amper: “Wat je zegt ben jezelf!”
“De oppervlakkige mening gaat, zoals wel vaker, vooraf aan het diepere begrip”
Tweet dit!
Nu is dat maar het zoveelste loze relletje rondom de politieke kleuterklas die Forum voor Democratie heet, en die leeft van niets anders dan loze relletjes. Maar ook in serieuze discussies vertroebelen de stempelwoorden het inhoudelijke gesprek.
Ik lees in onze media niet veel anders dan superlatieven over hoe rechts de winnares van de Italiaanse verkiezingen Giorgia Meloni precies is. Ja, toch echt wel behoorlijk rechts. Nee, zeer rechts! Wat zeg ik? Extreemrechts! Een fascist in de school van Mussolini!
Maar waar stáát ze precies voor? Wat betekent het in de Italiaanse context? Komt deze verkiezingsuitslag soms zomaar uit de lucht vallen? Dat zijn welbeschouwd belangrijkere vragen dan het precieze etiket dat haar het beste past, maar daarover lees ik veel minder. De oppervlakkige mening gaat, zoals wel vaker, vooraf aan het diepere begrip.
Een meer behulpzame analyse over de Italiaanse politiek las ik in La Croix, van de hand van voormalig L’Osservatore Romano-hoofdredacteur Giovanni Maria Vian. Hij schreef over de erosie van het vertrouwen in de politiek sinds de Tweede Wereldoorlog, mede door corruptie en schandalen, waardoor in de jaren negentig het politieke midden implodeerde. De ooit haast almachtige christendemocratie verdween uit Italië, en maakte plaats voor populisten links en rechts op het spectrum.
De Kerk probeerde te redden wat er te redden viel, door katholieken van alle politieke gezindten te verenigen rondom een beperkt aantal bio-ethische thema’s. Het mocht niet baten: de stem van de bisschoppen verstomde juist ook in dit land dat toch als zeer katholiek te boek staat.
Het resultaat is een versplinterd en langdurig instabiel politiek landschap, waar geen mens meer echt fiducie in heeft. Dat wreekte zich bij de stembus. Niet Meloni won de Italiaanse verkiezingen, maar de politieke onverschilligheid. Dat, niet ‘extreemrechts’ (wat dat ook mag inhouden), is de grootste bedreiging van ons democratisch bestel.
En laten we ons geen illusies maken: dat is ook ons voorland als we structureel de relletjes laten winnen van de inhoudelijke debatten, als we de stempelwoorden en schreeuwlelijke meningen ons discours laten domineren.
 |
Gratis kennismaken met KN?Dit commentaar is afkomstig uit Katholiek Nieuwsblad nr. 39. Vrijblijvend kennismaken met KN? Vraag hier 3 gratis proefnummers aan! |
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
