“Eerder dan met gezag een einde te maken aan een probleem, dreigt Amoris Laetitia er een nieuw traject van in te luiden.” 

Dat was hier te lezen in april, direct na het uitkomen van de nu zo omstreden apostolische exhortatie over het huwelijk.

Steeds diepere crisis

Het document van paus Franciscus is nu het lakmoespapier voor katholiciteit geworden. Niet dat het zelf apert heterodoxe stellingen bevat, maar wel is de dubbelzinnigheid ervan zodanig, dat het ruimte schept voor pastorale praktijken die, door op basis van subjectieve inschattingen de H. Communie ‘barmhartig’ uit te delen aan hertrouwd gescheidenen, in feite de onontbindbaarheid van het huwelijk ondermijnen.

Als gevolg van dit alles glijdt de Kerk steeds dieper weg in een crisis. Haast dagelijks zijn er nieuwe incidenten. Paus Franciscus bewaart tot dusverre het stilzwijgen, al lijkt hij soms in preken en interviews zijn ongenoegen over de situatie te luchten.

Kwade genius

Als kwade genius wordt vaak kardinaal Walter Kasper aangewezen, en bij uitbreiding de Duitse bisschoppen, die de paus onder hun theologische invloed zouden hebben gebracht. Dat is te kort door de bocht.

Van de vier kardinalen die de paus hun dubia (‘twijfels’) presenteerden en hem met ja/nee vragen tot eenduidigheid proberen te bewegen, zijn er twee Duits, de kardinalen Joachim Meisner en Walter Brandmüller. Bovendien is de prefect voor de Congregatie voor de Geloofsleer, kardinaal Müller, eveneens een Duitser. Van hem wordt algemeen aangenomen dat hij niet gelukkig is met de exhortatie.

‘Goede Duitsland’

Dit ‘goede Duitsland’ is deze week versterkt met de bijdragen van de gereputeerde filosoof Robert Spaemann, die al voor de ‘gezinssynodes’ in 2014 indringend voor het ontstaan van de huidige situatie waarschuwde. Het illustreert nog eens dat in de Kerk momenteel te weinig naar de juiste, verstandige mensen wordt geluisterd.

Tegenover het Italiaanse blad Nuova Bussola Quotidiana noemt Spaemann het deze week “betreurenswaardig” dat maar vier kardinalen de moed tot het initiatief van de dubia hebben opgebracht.

Grote zorg

Hij wijst er bovendien op dat de dubia weliswaar gericht zijn aan de paus als hoogste leraar, maar dat de beantwoording ervan toekomt aan de Congregatie voor de Geloofsleer. Kardinaal Müller heeft als hoofd daarvan aangegeven bereid te zijn, als de paus dat wil.

Maar zou dat antwoord ook in overeenstemming zijn met wat die graag wil horen? “De weigering van de paus te antwoorden vervult me met grote zorg”, aldus Spaemann, “omdat in zekere zin het hoogste leergezag in dit geval wordt vernederd.”

Ernstige dwaling

Volgens de filosoof is het intussen “een ernstige dwaling te denken dat subjectiviteit het laatste criterium is voor toediening van de sacramenten”. Hoe vreemd dat leken dit thans aan Rome moeten voorhouden!