Het maatschappelijk middenveld is belangrijk voor de ontwikkeling van landen, vindt ook minister Sigrid Kaag (D66, Ontwikkelingssamenwerking). Mooi, maar hopelijk vergeet ze daarbij niet dat dat middenveld in veel landen een religieuze signatuur draagt.
De Tweede Kamer debatteert op 7 november met minister Sigrid Kaag van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking over wereldwijde versterking van het maatschappelijk middenveld. Daarmee wordt de ruimte bedoeld die burgers hebben om kritiek te uiten op de overheid. De rol van religie daarin wordt vaak niet onderkend, terwijl de invloed ervan wereldwijd belangrijk is om de ruimte voor kritische stemmen te vergroten.
Het Sociaal en Cultureel Planbureau concludeerde in 2018 dat de ontkerkelijking in Nederland doorzet en twee op de drie mensen weinig tot geen vertrouwen in religieuze organisaties heeft. Vanuit de Nederlandse context lijkt de rol van religieuze organisaties binnen de samenleving dus uitgespeeld.
Het tegendeel is echter waar. Volgens recent onderzoek van het PEW Research Center ziet ruim 80% van de wereldbevolking zichzelf als religieus. Dat geeft religieuze organisaties een enorm vermogen om mensen te mobiliseren en veel invloed op het maatschappelijk middenveld.
De ruimte die burgers hebben om zich openbaar kritisch te uiten tegen de overheid staat wereldwijd echter onder druk. Zo ook in Afghanistan. Geweld tegen mensenrechtenactivisten en journalisten blijft volgens CIVICUS, een organisatie die de ruimte voor het maatschappelijk middenveld wereldwijd monitort, ongestraft doorgaan. Vrouwen, dissidenten en andere minderheden worden systematisch buitengesloten van het vredesproces.
In een land waar 99,7% van de bevolking moslim is, kun je als seculiere organisatie eigenlijk niet meewerken aan de vredesopbouw. Religie is verweven in de nationale politiek. Het is essentieel om religieuze organisaties bij projecten omtrent vredesopbouw te betrekken.
“Het is essentieel om religieuze organisaties bij projecten omtrent vredesopbouw te betrekken”
Tweet dit!
Zo werkt een van de Prisma lidorganisaties nauw samen met imams die werkzaam zijn voor de overheid. Zij kijken mee met de lesstof die door de lidorganisatie wordt aangeboden aan lokale imams. De goedkeuring vanuit de overheid helpt lokale imams om de organisatie te vertrouwen. Deze lesstof wordt vervolgens gebruikt om imams te trainen om te prediken over het belang van vrede en hen te helpen om verzoening ook in media-optredens aan te kaarten.
Religie is vooral op het platteland van Afghanistan een belangrijke factor. Religieuze leiders zijn daar vaak de belangrijkste mensen voor vredesopbouw. Stem je je activiteiten niet met hen af, dan heeft je project eigenlijk geen kans van slagen. De eerste stap bij vredesopbouw, is dus op de deur van de religieuze leider te kloppen.
Een groeiende groep mensen wil echter niet met lokale religieuze organisaties samenwerken. Zij stellen dat veel imams zich verzetten tegen elke verandering en juist bijdragen aan het gebrek aan vrede in Afghanistan.
Met name de jongere generatie is sceptisch; zij zien liever een strikte scheiding tussen religie en staat. Ook wijzen zij op de terughoudendheid waarmee termen als mensenrechten, democratie en gendergelijkheid door sommige religieuze leiders wordt ontvangen.
Die termen worden veelal door grote seculiere westerse organisaties gehanteerd en kunnen inderdaad op veel weerstand rekenen. Ook hier blijkt samenwerking met religieuze organisaties van groot belang. Zij kunnen als bruggenbouwers fungeren door deze termen in religieus perspectief te plaatsen. Doordat zij de religieuze taal van de bevolking spreken, nemen zij grote hobbels op de weg naar vrede weg.
Als de minister wil werken aan de versterking van het maatschappelijk middenveld, dan kan ze niet om de rol van religieuze organisaties heen. De essentiële rol van religie binnen de samenleving is te lang niet onderkend door de Nederlandse overheid. Het valt te bezien of minister Kaag, in haar wens om het maatschappelijk middenveld wereldwijd te versterken, religieuze organisaties niet uit het oog verliest.
Manuel Voordewind werkt voor Prisma, een koepelorganisatie van een twintigtal christelijke ontwikkelingsorganisaties.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
