Dit is de tijd van het jaar waarin mijn kinderen geheimen voor me hebben. Gelukkig zijn het nog onschuldige geheimen. Op school worden knutselwerkjes en versjes gesmeed, die ik niet mag zien. Ik mag niet mee de klas in wanneer ik ze wegbreng.

Ze spannen samen en smoezen met mijn vrouw, en doen er dan veelbetekenend het zwijgen toe zodra ik de kamer binnenloop. Kortom: vaderdag is weer in aantocht. Ook wie geen jonge kinderen heeft, zal het wel gemerkt hebben na een blik op de reclamefolders en winkeletalages momenteel.

‘Vaderloze tijdperk’

Je kunt je beklagen over de commercialisering van feesten als moeder- en vaderdag, maar ik waardeer de jaarlijkse blijk van erkentelijkheid van mijn kinderen. Op de overige 364 dagen van het jaar moet je het meestal toch zonder veel waardering doen, hoezeer je ook je best doet.

Trouwens, ook onze samenleving als geheel schat de vader zelden op waarde. We worden in dit ‘vaderloze tijdperk’ (om met zenuwarts A.E.M. Van der Does de Willebois te spreken) toch vaak als tweederangs moeders gezien – zoals ik ook bij mijn kinderen duidelijk de tweede keuze ben als het aankomt op het plakken van pleisters, het vlechten van vlechten, het strikken van veters en alle andere dingen die mama duidelijk véél beter kan dan ik. Ik doe daar verder niet kleinzerig over.

Anonieme zaaddonoren

Maar hoe minzaam en achteloos we vaak ook over vaders spreken, belangrijk vinden we ze wél. Dat laten de recente discussies over het gebrekkig functioneren van spermabanken wel zien. Minister Edith Schippers van Volksgezondheid deed onlangs een oproep aan alle anonieme zaaddonoren van voor 2004 om zichzelf bekend te maken.

Zij benadrukte dat het “ongelooflijk inhakt in het leven van mensen als ze niet weten wie hun vader is”, iets wat ook spreekt uit de vele recente mediaberichten over donorkinderen die zoeken naar hun vader. De vader mag zichzelf niet geheim houden voor zijn kinderen.

Verlangen naar een vader

Dit druist in tegen het langgekoesterde feministische idee dat de man niet meer is dan een zaaddonor, en dat vrouw en kind het na de conceptie verder wel alleen af konden, in om het even welke gezinssamenstelling de moeder koos. Het verlangen naar de vader blijft dus blijkbaar tóch bestaan bij veel kinderen. Het laat zich niet zo gemakkelijk verjagen door ideologieën.

De discussie verzandt inmiddels, heel Nederlands, in procedurele details: hoe veel kinderen mag één donor maximaal verwekken, hoe garanderen we het toezicht op spermabanken, hoe oordeelt de rechter over het openbaar maken van DNA-gegevens enzovoort.

De eigenlijke vraag

De eigenlijke vraag is principiëler: wat is het eigene, het unieke, het onvervangbare aan een vader in een gezin? Waarom vinden we hem toch belangrijk? Ook dat mogen wij vaders wel eens horen, al is het maar een keer per jaar, tussen de versjes en de knutselwerkjes.