Een verlanglijstje namens het katholiek onderwijs voor de komende minister van Onderwijs.

Iedere kabinetsperiode proberen de bewindslieden op het ministerie van Onderwijs hun stempel te drukken op het onderwijs. Onderwijs wordt gezien als de panacee voor de tekortkomingen van de samenleving.

Of het nu gaat om het leren budgetteren, om roken, alcohol en drugs, om loverboys, seksualiteit, diversiteit, obesitas of maatschappelijke participatie, het onderwijs is er goed voor. De politiek houdt hiermee graag en zorgvuldig de illusie van de maakbaarheid van mens en maatschappij in stand.

Vrijheid van onderwijs

Wij katholieken weten dat wij gebroken mensen zijn en dat de mens niet bij machte is zichzelf en de samenleving te maken. In het besef van Gods liefdevolle genade richten we ons in het katholiek onderwijs a priori op de vorming van de persoon.

Kinderen en jongeren moeten groeien in evangelische waarden. Vanuit de sociale leer van de Kerk vatten we die samen in: menselijke waardigheid, algemeen welzijn, solidariteit, gerechtigheid en subsidiariteit.

Drieslag

En als we spreken over de visie op onderwijs, dan weten wij ons sedert eeuwen gekend in de drieslag: onderwijs voor de mens, voor iedere mens en voor de 
gehele mens. Daar heb je geen protocollen, codes of andere meetinstrumenten voor nodig.

Dit jaar vieren we honderd jaar vrijheid van onderwijs. Het komende kabinet zou er goed aan doen, om die vrijheid te koesteren en niet toe te geven aan pogingen om het bijzonder onderwijs steeds verder uit te hollen.

Burgerschap

In de afgelopen kabinetsperiode is er veel aandacht geweest voor burgerschap. Nu kinderen niet meer opgroeien in een samenleving waarin we samen zorg dragen voor het aanleren van normen en waarden, is het nodig dat scholen hieraan een bijdrage leveren.

In eerste instantie is men wellicht geneigd om ook burgerschap toe te voegen aan het rijtje hierboven, totdat blijkt dat deze aanpak voor het katholiek onderwijs al zo oud is als de weg naar Rome. Boven alle leren staat immers de vorming van de persoon.

Betrokken

Kinderen moeten leren het goede te kiezen en te doen. Ze moeten leren dat zij geen individuen zijn maar personen, betrokken op elkaar. Dat ze niet leven voor zichzelf, maar er zijn voor anderen. In die zin is het katholieke beeld van mens en maatschappij burgerschap pur sang.

Waar wij als katholieken echter niet op zitten te wachten, is dat de rijksoverheid gaat voorschrijven hoe en volgens welke principes wij kinderen moeten vormen. Dat is immers een zaak van de ouders en de scholen zelf.

Iedere vorm van staatspedagogiek doet bovendien afbreuk aan de grondwettelijke vrijheid van onderwijs. Een nieuw kabinet zou zich hier dan ook verre van moeten houden.

Grens overschreden

In het huidige toezichts- en waarderingskader van de onderwijsinspectie is opgenomen dat de inspecteurs leraren in hun klaslokaal beoordelen. Niet alleen of de leerstof op niveau wordt gegeven, maar ook of de docent wel goed begint, goede voorbeelden gebruikt in zijn of haar uitleg en ook hoe de les wordt afgesloten.

Hiermee heeft de overheid een grens overschreden en heeft plaatsgenomen op de stoel van schoolbestuur en directie. De overheid bepaalt nu of een les goed is.

Rotte appels

Het nieuwe kabinet zou er goed aan doen het vertrouwen uit te spreken in al die keihard werkende groepsleerkrachten, leraren, leraressen en docenten. En ja, bij vrijheid hoort vanzelfsprekend ook verantwoordelijkheid en verantwoording afleggen.

Juist op basis van het katholieke beginsel van subsidiariteit kan de overheid in casu de onderwijsinspectie uitstekend op afstand toezicht houden. De paar rotte appels in het werkveld moeten vervolgens rechtstreeks worden aangesproken en de rest laat je met rust.

Passend onderwijs

Een nieuw kabinet zou er goed aan doen om de wet passend onderwijs te herzien. Deze wet is goed voor de staatskas, maar slecht voor kinderen. De gedachte dat iedere leerling onderwijs moet kunnen volgen op zijn of haar niveau is uitstekend, vanzelfsprekend zelfs.

De uitwerking van de wet zorgt er echter voor dat door geldgebrek leerlingen passend onderwijs wordt ontzegd. Leerlingen die zwaardere en dus duurdere ondersteuning nodig hebben, blijven nu te lang in het reguliere onderwijs en komen daardoor veel te laat op scholen die wel een passend programma kunnen aanbieden.

Openbaring

Door steeds de nadruk te leggen op de bekostiging van het speciaal onderwijs doen we veel kinderen tekort. Bovendien heeft deze wet ook nog eens gezorgd voor weer een extra en extra grote bestuurslaag van samenwerkingsverbanden met eigen secretariaten en medewerkers. Geld dat je beter kunt besteden aan de leerlingen zelf.

Tot slot doet het nieuwe kabinet er goed aan eens heel aandachtig het Compendium van de sociale leer van de Kerk te lezen. Een openbaring op alle beleidsterreinen!

Diaken drs. Titus G.W. Frankemölle is voorzitter van de Nederlandse Katholieke Schoolraad (NKSR) en vicevoorzitter van het Europees Comité voor het Katholiek Onderwijs (CEEC).