Een zegen voor homokoppels, prekende leken en aandacht voor genderdiversiteit: de Duitse Kerk wacht grote veranderingen. Op de laatste bijeenkomst van de Synodale Weg hebben bisschoppen en leken ingestemd met diverse progressieve voorstellen.

Tien voorstellen stonden ter discussie op de vijfde en laatste bijeenkomst van de Synodale Weg, het hervormingstraject binnen de Duitse Kerk. Op de slotbijeenkomst, die van donderdag tot en met zaterdag plaatsvond, werden bijna alle voorstellen door middel van stemming aangenomen.

Het enige voorstel waar de 230 deelnemende bisschoppen en leken met stemrecht unaniem over waren, ging over maatregelen tegen misbruik van vrouwen in de Kerk. Ook was men het erover eens dat er meer regels moeten komen over de omgang met daders van seksueel misbruik en over de preventie van seksueel misbruik.

Onthouding van stemmen

Andere voorstellen werden minder eensgezind aangenomen. Van de 58 deelnemende bisschoppen waren er slechts 38 voor het voorstel voor een zegen voor homoseksuele koppels; evenveel waren het eens met het voorstel om genderdiversiteit ruimte te geven in de Kerk.

Een voorstel werd pas aangenomen bij een tweederdemeerderheid onder de bisschoppen, maar prelaten die zich van stemmen onthielden, werden niet meegeteld bij het totaal. Elf bisschoppen stemden niet over de homozegen, dertien onthielden zich van stemming over het gendervoorstel.

‘Gebrek aan medeleven’

Het voorstel over de homozegen houdt in dat er zegeningsceremonies ontwikkeld zullen worden voor koppels van hetzelfde geslacht. Ook mensen die na een scheiding opnieuw voor de wet getrouwd zijn, kunnen hun burgerlijke huwelijk laten zegenen. Priesters kunnen niet gedwongen worden om zo’n zegen te geven, maar de tekst van het voorstel meldt wel dat wie dat weigert een “gebrek aan medeleven” toont.

Een fel debat ging vooraf aan de stemming over dit voorstel. Emeka Ani, een vertegenwoordiger van Duitse katholieken met een migratieachtergrond, zei tijdens dat debat dat “katholieken afkomstig uit Afrikaanse culturen fel tegen koppels van hetzelfde geslacht zijn” en dat de kwestie op wereldniveau besproken zou moeten worden.

Bisschop Franz-Josef Overbeck van Essen reageerde daarop: “De Kerk is universeel en daarom beschouw ik haar zo cultureel divers dat we wel kunnen zeggen dat dit onderwerp in Duitsland een andere behandeling verdient dan elders in de wereld.”

Genderdiversiteit

Toen bekend werd dat het voorstel over genderdiversiteit aangenomen was, braken de toehoorders in de centrale zaal uit in een langdurige staande ovatie en werden er regenboogvlaggen tevoorschijn gehaald. Het voorstel houdt in dat de Kerk in Duitsland gaat werken aan meer respect voor intersekse en transgenderpersonen.

Concreet houdt dat in dat het geslacht van gedoopte kinderen straks niet meer in doopregisters vermeld worden en dat katholieke transgenders hun voornaam in kerkelijke documenten kunnen laten wijzigen. De paus wordt in de tekst gevraagd om ervoor te zorgen “dat transgender en intersekse personen in onze Kerk hun geloof kunnen belijden als kinderen van God, zonder vijandelijkheden of discriminatie te ondergaan”.

Prekende leken

Verder stemden de deelnemers van de Synodale Weg in met een voorstel om paus Franciscus te verzoeken om onderzoek te doen naar versoepeling van het priestercelibaat. Daarnaast mogen vrouwen en lekenmannen voortaan preken in “kerkdiensten” – het is niet duidelijk of hiermee ook eucharistievieringen bedoeld worden. Eveneens stemden de deelnemers in met het voorstel om de Kerk te vragen of vrouwen tot diaken gewijd kunnen worden.

Het voorstel waarin paus Franciscus gevraagd werd om het celibaat daadwerkelijk af te schaffen, is afgewezen. Het voorstel over gelijke inspraak voor leken in fundamentele kwesties binnen de Kerk is vooruitgeschoven voor verdere bespreking. Het Vaticaan waarschuwde de Duitse bisschoppen eerder al voor dergelijke zelfopgelegde beperkingen van hun zeggenschap.

Geen kerkscheuring

Bisschop Georg Bätzing, de voorzitter van de Duitse bisschoppenconferentie, benadrukt dat de Synodale Weg “zeer serieus” genomen werd door Rome en de wereldkerk. Van een mogelijke kerkscheuring was volgens hem bij voorbaat al geen sprake, omdat er onderscheid werd gemaakt tussen zaken die bisschoppen zelfstandig kunnen bepalen en “kwesties waarin we alleen vooruitgang kunnen boeken in samenspraak met de universele Kerk”.

Ook voor die kwesties zijn volgens Bätzing “raadplegingen en besluiten op synodale wijze” nodig in de hele wereld: “Rome is niet de enige autoriteit die dingen mag bepalen.”