Tijdens de algemene audiëntie van 20 januari sprak paus Franciscus over het belang van het gebed voor de christelijke eenheid.

In deze catechese zal ik me concentreren op het gebed voor de christelijke eenheid. In feite is de week van 18 tot 25 januari hier in het bijzonder aan gewijd, om van God de gave van eenheid op te roepen, om het schandaal van de verdeeldheid tussen gelovigen in Jezus te boven te komen. Hij bad na het Laatste Avondmaal voor de zijnen, “opdat zij allen één mogen zijn” (Joh. 17,21).

Het is zijn gebed vóór de Passie, zijn geestelijk testament, kunnen we zeggen. We merken echter op dat de Heer de discipelen geen eenheid beveelt. Hij houdt niet eens een toespraak om ze daartoe te motiveren. Nee, hij bidt tot de Vader voor ons, opdat wij één zouden zijn. Dit betekent dat wij louter op eigen kracht niet in staat zijn om eenheid te bereiken. Eenheid is bovenal een gave, het is een genade die met gebed verkregen kan worden.

Ieder van ons heeft het nodig. In feite realiseren we ons dat we zelfs in onszelf niet in staat zijn de eenheid te bewaren. De apostel Paulus voelde ook een verscheurend conflict in zichzelf: het goede willen en toch geneigd zijn tot het kwade (vgl. Rom. 7,19). Hij had dus begrepen dat de wortel van zoveel verdeeldheid om ons heen – tussen mensen, in gezinnen, in de samenleving, tussen volkeren en zelfs onder gelovigen – binnen in ons ligt.

Het Tweede Vaticaans Concilie stelt dat “de verschillende spanningen, die op de moderne wereld drukken verband houden met de diepere disharmonie, die wortelt in het hart van de mens. Want juist in de mens zelf woelen er allerlei tegenstrijdige elementen (…) Vandaar dat hij lijdt aan een innerlijke verdeeldheid, die ook de bron is van zoveel ernstige onenigheden in de maatschappij” (Gaudium et spes, 10).

Daarom is de oplossing voor verdeeldheid niet om iemand tegen te werken, omdat onenigheid meer onenigheid voortbrengt. De echte remedie begint met God vragen om vrede, verzoening en eenheid.

Dit geldt allereerst voor christenen: eenheid kan alleen tot stand komen als de vrucht van gebed. Diplomatieke inspanningen en academische gesprekken zijn niet voldoende. Jezus wist dit, en hij opende de weg voor ons door te bidden.

Ons gebed voor eenheid is dus een nederige maar vertrouwende deelname aan het gebed van de Heer, die heeft beloofd dat elk gebed dat in Zijn naam wordt uitgesproken, door de Vader zal worden verhoord (vgl. Joh. 15,7). Op dit punt kunnen we ons afvragen: “Bid ik voor eenheid?”. Het is de wil van Jezus, maar als we de bedoelingen waarvoor we bidden herzien, zullen we ons waarschijnlijk realiseren dat we weinig, misschien nooit, hebben gebeden voor eenheid tussen christenen.

Toch hangt het geloof in de wereld ervan af. In feite vroeg de Heer om eenheid onder ons “opdat de wereld zou geloven” (Joh. 17, 21). De wereld zal niet geloven doordat we haar met goede argumenten overtuigen, maar doordat we getuige zijn van de liefde die ons verenigt en ons dicht bij iedereen brengt.

In deze tijd van ernstige moeilijkheden is gebed zelfs nog meer nodig om eenheid te laten zegevieren over conflicten. Het is dringend noodzakelijk om particularismen opzij te zetten om het algemeen welzijn te bevorderen. Daarom is ons goede voorbeeld wezenlijk: het is essentieel dat christenen de weg naar volledige, zichtbare eenheid voortzetten.

De afgelopen decennia zijn er, Godzijdank, veel stappen voorwaarts gemaakt, maar we moeten volharden in liefde en gebed, zonder wantrouwen en onvermoeibaar. Het is een pad dat de Heilige Geest heeft geïnspireerd in de Kerk, in christenen en in ons allemaal.

Bidden betekent strijden om eenheid. Ja, strijden, want onze vijand, de duivel, zoals het woord zelf zegt, is de verdeler. Jezus vraagt om eenheid in de Heilige Geest, om eenheid te creëren. De duivel verdeelt altijd, omdat het voor hem gemakkelijk is om te verdelen. Hij insinueert verdeeldheid, overal en op alle manieren, terwijl de Heilige Geest altijd doet samenkomen in eenheid. De duivel verleidt ons in het algemeen niet op hoge theologie, maar op de zwakheden van onze broeders. Hij is sluw: hij vergroot de fouten en tekortkomingen van anderen, zaait onenigheid, lokt kritiek uit en creëert facties.

Gods weg is een andere: Hij neemt ons zoals we zijn, Hij houdt zoveel van ons, maar Hij houdt van ons zoals we zijn en Hij neemt ons zoals we zijn. Hij neemt ons anders, als zondaars, en spoort ons altijd aan tot eenheid. We kunnen naar onszelf kijken en ons afvragen of we in de plaatsen waar we wonen conflicten versterken, of strijden om de eenheid te vergroten met de instrumenten die God ons heeft gegeven: gebed en liefde.

Het conflict wordt aangewakkerd door altijd slecht over anderen praten. Roddelen is het handigste wapen dat de duivel heeft om de christelijke gemeenschap te verdelen, het gezin te verdelen, vrienden te verdelen, altijd te verdelen. De Heilige Geest inspireert echter altijd eenheid in ons. Het thema van deze gebedsweek betreft juist de liefde: “Blijf in mijn liefde: dan zullen jullie veel vruchten voortbrengen” (vgl. Joh. 15, 5-9). De wortel van communio is de liefde van Christus, die ons vooroordelen doet overwinnen om in de ander een broeder en een zuster te zien, die we altijd lief moeten hebben.

Dan ontdekken we dat christenen van andere confessies, met hun tradities, met hun geschiedenis, gaven van God zijn. Ze zijn gaven die aanwezig zijn in het grondgebied van onze bisdommen en parochies. Laten we beginnen voor hen te bidden en, indien mogelijk, met hen. Zo zullen we dus leren hen lief te hebben en te waarderen. Het gebed, herinnert het Concilie, is de ziel van de hele oecumenische beweging (vgl. Unitatis redintegratio, 8). Laat daarom het gebed het uitgangspunt zijn om Jezus te helpen zijn droom te realiseren: dat alles één mag zijn.

(Vertaling: Francesco Paloni)