Het valt me op dat als ik met oudere mensen over de lockdown praat, ze vaak hun medeleven uitspreken met de jongeren. Dat verbaast mij dan: zij zijn hier toch het slachtoffer van deze crisis? Dan dringt het ineens tot me door: zij lopen een groter gezondheidsrisico, maar voor ons is dit mentaal zwaarder dan we zouden willen toegeven.

Zijn we het niet allang gewend om te doen alsof ons leven leuk is? Sociale media hebben ons die skills allang bijgebracht, dus pretenderen dat het wel ‘prima gaat’ is een koud kunstje in deze periode. Maak een mooie foto van de zonsondergang en de sneeuw, gooi er een filter overheen en er is niemand die vermoedt dat je jezelf op zit te vreten achter je laptop.

Langzaam gek worden

Ik realiseer mij dat ik tot de weinigen geprivilegieerden hoor die nog fysiek naar school mogen. Aangezien een vak als drama of zangles heel moeilijk te vervangen is door een Zoommeeting, hoef ik mezelf niet dag in dag uit op te sluiten in mijn kamer om tot ’s avonds laat naar het scherm te staren.

En ik beken met enige schaamte dat ik er zelden bij stilsta hoeveel geluk ik daarmee heb. Ik herinner me maar al te goed hoe zwaar de eerste lockdown mentaal voor me was, toen de school dicht was. We zijn nu al bijna een jaar verder: ik kan me voorstellen dat jongeren langzamerhand gek beginnen te worden.

Ik zag vanochtend een nieuwsartikel: Studenten in grote problemen door online onderwijs. Jongeren hebben gebrek aan contact, leerachterstanden, concentratie- en motivatieproblemen. Kan je het ze kwalijk nemen? Gooi daar nog de gesloten horeca en de avondklok bovenop, en je hebt de perfecte combinatie van omstandigheden voor een depressie.

Verwende kinderen

Nu hoor ik sommige critici van middelbare leeftijd het al roepen: “Ze kunnen ook nergens tegen. Ze zijn verwend. Ze weten niet wat écht lijden is.” Is dat zo? Ik spreek niet tegen dat de hooligans die een tijdje geleden rellen schopten, zich niet lijken te realiseren dat je beperkt kan worden in je vrijheden.

Maar door wie komt dat? Kan je een generatie beschuldigen van dit soort onwetendheden terwijl zij, net als jij, niks anders zijn dan kinderen van hun tijd? Jouw kinderen? We hebben een liberaal, open-minded, nuchter Nederland gecreëerd waarin alles mag en vrijwel niets verboden is. Daar kwamen toen nog de eindeloze mogelijkheden van de obsessieve sociale media bovenop.

Het resultaat is iets waar ik mijn hart voor vasthoud, maar waar moeilijk een schuldige voor aan te wijzen is. Zoals in de documentaire The social dilemma wordt gezegd: kan je ontwaken uit een illusie als je niet eens weet dat je in die illusie zit, omdat je erin geboren bent?

Ontwapenen

Natuurlijk kan je bepaalde dingen relativeren door verschillende momenten in de geschiedenis naast elkaar te leggen, maar geen enkel mens is met een ander mens te vergelijken. Jezus zelf herhaalde het keer op keer: met de maat waarmee je meet, zal jij gemeten worden.

Waarom gaf Hij de gelijkenis over de balk in je eigen oog? Niet om ons de macht te geven alles te beoordelen. Sterker nog: ik denk dat Hij ons ermee ontwapende. Hij nam ons rustig een juk van onze schouders, terwijl Hij zei: “Geen zorgen. Jij bent niet degene die het oordeel hoeft te vellen.” Hij ontwapende ons door ons duidelijk te maken dat ieder mens uniek is en zijn eigen lasten draagt.

Ook al is de mens voor een groot deel verantwoordelijk voor zijn gedrag: het is niet aan ons te beoordelen in hoeverre hij dat is. Denk er maar eens over na: je bent vaak genadeloos hard en zwart-wit als het aankomt op het gedrag van een ander.

Het meetlint in Gods handen

Ik denk dat onze ware identiteit als christen hierin verborgen ligt, en dat ieder daar op zijn eigen tempo en door de genade Gods begrip in kan krijgen. Ik durf zelfs te zeggen dat de toekomst van onze Kerk in deze essentie besloten ligt: jij bent precies even goed of slecht als je naaste, wie dat ook is, en je taak ligt erin hem of haar lief te hebben zónder hem of haar met jouw maat te meten.

Het meetlint is in Gods handen, en als je dan toch een maatstaf wil hebben: van wie meer gegeven is, zal meer verwacht zal worden.