Tijdens de algemene audiëntie van 13 januari sprak paus Franciscus over het belang van lofprijzing in goede en slechte tijden.

We zetten de catechese over het gebed voort en geven vandaag ruimte aan de dimensie van lofprijzing.

Laten we beginnen met een kritieke passage uit het leven van Jezus. Na de eerste wonderen en de betrokkenheid van de leerlingen bij de verkondiging van het Koninkrijk van God, maakt de missie van de Messias een crisis door. Johannes de Doper twijfelt, en laat Hem deze boodschap brengen – Johannes zit in de gevangenis: “Zijt Gij de Komende, of hebben wij een ander te verwachten?” (Mt 11, 3).

Werkelijk verrassend

Hij voelt de angst en twijfelt of hij een fout heeft gemaakt bij de aankondiging. Er zijn altijd donkere momenten in het leven, momenten van ‘spirituele nacht’, en Johannes maakt dit moment door. Er heerst vijandigheid in de dorpen aan het meer, waar Jezus zoveel wonderbaarlijke tekenen had verricht (vgl. Mt 11, 20 – 24).

Nu, precies op dit moment van teleurstelling, vertelt Mattheüs een werkelijk verrassend feit: Jezus richt geen klaagzang tot de Vader, maar een lofzang: “Ik prijs U, Vader, Heer van hemel en aarde, omdat Gij deze dingen verborgen gehouden hebt voor wijzen en verstandigen, maar ze hebt geopenbaard aan kleinen” (Mt 11, 25). Dat wil zeggen, te midden van een volledige crisis, een volledige duisternis in de ziel van zoveel mensen, zoals Johannes de Doper, zegent Jezus de Vader, looft Jezus de Vader. Maar waarom?

De Vader en mijn Vader

Allereerst prijst Hij Hem voor wat Hij is: “Vader, Heer van hemel en aarde.” Jezus verheugt zich in zijn geest omdat Hij weet en voelt dat zijn Vader de God van het universum is, en andersom, de Heer van alles wat bestaat, is de Vader, “mijn Vader”. Lof komt voort uit deze ervaring van het zich “de zoon van de Allerhoogste” voelen. Jezus voelt zich een zoon van de Allerhoogste.

En dan looft Jezus de Vader omdat Hij een voorkeur heeft voor de kleinen. Dit is wat Hij zelf ervaart, predikend in de dorpen: de ‘geleerden’ en de ‘wijzen’ blijven achterdochtig en gesloten, ze zijn berekenend. Terwijl de “kleinen” zich openstellen en de boodschap verwelkomen. Dit kan alleen de wil van de Vader zijn, en Jezus verheugt zich daarin. Ook wij moeten ons verheugen en God prijzen, om het feit dat nederige en eenvoudige mensen het Evangelie verwelkomen.

Allen broeders en zusters

Ik verheug me als ik deze eenvoudige mensen zie, deze nederige mensen die op pelgrimstocht gaan, die bidden, zingen, loven. Mensen die misschien veel dingen missen, maar de nederigheid leidt hen ertoe God te prijzen. In de toekomst van de wereld en in de hoop van de Kerk zijn er altijd de ‘kleinen’: zij die zichzelf niet beter achten dan anderen, die zich bewust zijn van hun grenzen en hun zonden, die anderen niet willen domineren, die, in God de Vader, erkennen dat wij allen broeders en zusters zijn.

God prijzen, juist op dit moment

Daarom looft Jezus op dat moment van schijnbare mislukking, waar alles duister is, de Vader. En zijn gebed leidt ons, lezers van het Evangelie, er ook toe om onze persoonlijke nederlagen op een andere manier te beoordelen, de situaties anders te beoordelen waarin we Gods aanwezigheid en handelen niet duidelijk zien, wanneer het lijkt alsof het kwaad de overhand heeft en er geen manier is om het tegen te houden. Jezus, die ook het vraaggebed zozeer aanraadde, begint juist op het moment dat Hij reden zou hebben om de Vader om uitleg te vragen, Hem in plaats daarvan te prijzen. Het lijkt een tegenstrijdigheid, maar daar is het, de waarheid.

Gered door te prijzen

Wie heeft de lof nodig? Wij of God? Een tekst van de eucharistische liturgie nodigt ons uit om op deze manier tot God te bidden, ze gaat als volgt: “U hebt onze lof niet nodig, maar omwille van een geschenk van uw liefde roept u ons op om u te danken; onze gezangen van zegen vergroten uw grootheid niet, maar ze verkrijgen de genade die ons redt” (Romeins Missaal, Algemene Prefatie IV). Door te prijzen worden we gered.

Lofprijzen zuivert de ziel

Wij hebben het lofgebed nodig. De Catechismus omschrijft het als volgt: “Een deelname aan de gelukzaligheid van de zuivere harten die Hem in geloof liefhebben, voordat ze Hem zien in de heerlijkheid” (nr. 2639). Paradoxaal genoeg moet het niet alleen worden beoefend wanneer het leven ons met geluk vervult, maar vooral op moeilijke momenten, op donkere momenten wanneer het pad bergopwaarts gaat.

Dat is ook de tijd van lofprijzing, zoals Jezus die de Vader prijst in dat donkere moment. Opdat we leren dat we door die klim, dat moeilijke pad, die uitdagende passages, een nieuw landschap te zien krijgen, een meer open horizon. Lofprijzen is als het inademen van pure zuurstof: het zuivert je ziel, laat je ver weg kijken om niet gevangen te blijven in het moeilijke moment, in de duisternis van de moeilijkheid.

Franciscus’ Zonnelied

Er is een grote lering in dat gebed dat gedurende acht eeuwen nooit is gestopt met kloppen, dat Sint-Franciscus aan het einde van zijn leven componeerde: het Zonnelied, of het Loflied van de Schepping. De Poverello componeerde het niet in een moment van vreugde, van welzijn, maar te midden van ontberingen. Franciscus is nu bijna blind en hij voelt in zijn ziel het gewicht van een eenzaamheid die hij nooit eerder had gevoeld: de wereld is niet veranderd sinds het begin van zijn prediking, er zijn nog steeds mensen die zich door ruzies laten verscheuren, en bovendien voelt hij dat de dood dichterbij komt.

Een weg richting de Heer

Het zou een moment van teleurstelling kunnen zijn, die extreme teleurstelling en de perceptie van iemands eigen falen. Maar Franciscus bidt op dat moment van verdriet, op dat moment van duisternis. Hoe bidt hij? “Geprezen zijt Gij, mijn Heer…” Hij bidt door de lof. Franciscus prijst God voor alles, voor alle gaven van de schepping en ook voor de dood, die hij moedig ‘zuster’ noemt, ‘zuster dood’. Deze voorbeelden van de heiligen, van christenen, zelfs van Jezus, van het loven van God op moeilijke momenten, openen de deuren van een grote weg richting de Heer en zuiveren ons altijd. Lof zuivert altijd.

God is een trouwe vriend

Heiligen laten ons zien dat men altijd kan prijzen, in goede of in slechte tijden, omdat God een trouwe vriend is. Dit is het fundament van lofprijzing: God is de trouwe vriend en zijn liefde faalt nooit. Hij staat altijd aan onze zijde, Hij wacht altijd op ons. Iemand zei: “Hij is de schildwacht die dicht bij je staat en je met vertrouwen vooruit doet gaan.” Laten wij op moeilijke en donkere momenten de moed vinden om te zeggen: “Gezegend bent u, o Heer.” De Heer prijzen. Dit zal ons zo veel goed doen. (Vertaling: Francesco Paloni)