Stel u voor dat er een schilderij voor u hangt. Christus kijkt u vanaf het doek recht in de ogen aan. Als u nu naar links of rechts gaat, naar voor of achter: steeds kijkt Hij u recht in de ogen. Hij ziet u van overal als Alziende, alsof Hij alles rondom zich tegelijk bekijkt.
Aan uw blik blijkt dus iets vooraf te gaan: de blik van God die alles ziet zoals het gezien kan worden en die alle vormen van zien omvat, ook mijn eigen zien.
Zo begint De blik van God van Nicolaas van Cusa, die zijn werkje aan de monniken tot wie hij schrijft voorstelt als “een oefening in meditatieve vroomheid om jullie tot het niveau van mystieke theologie op te tillen”.
Noem het haast mystieke filosofie, die heel wat concentratie vergt om te kunnen volgen, alsook wat achtergrond in de scholastieke argumentatie op basis van concepten van Plato en Aristoteles.
Nicolaas van Cusa (1401 – 1464) was naast kardinaal nog filosoof, theoloog, wiskundige en politicus. De levendige inleiding schetst een man die opklom tot in de hoogste kerkelijke hiërarchie en in heel woelige tijden het schip recht probeerde te houden.
De invloed van Augustinus, de moderne devotie en Dionysius de Areopagiet lees je tussen de regels door.
De blik van God is een samenspraak van Cusanus in gebed tot God, gericht op de lezer. Hij mediteert onder meer over de onderscheiden eigenschappen van God en zijn eenheid, over het kennen van God, de verhouding Schepper-schepsel, en de Drie-eenheid.
God is “het absolute en allerenkeleenvoudigste oerbeeld… die aan alle samengetrokken essenties geeft dat ze datgene zijn wat ze zijn”. God kennen is de onmogelijkheid en duisternis tegemoet gaan en “door de muur van contradictie en coïncidentie heendringen”.
Wie daar, in de stilte van de contemplatie tot rust komt, leest in de blik van God deze woorden: “Wees jij jezelf, en Ik zal van jou zijn.” Deze verrassend rake zinsnede inspireerde Inigo Bocken, wetenschappelijk directeur van het Titus Brandsma Instituut en docent religie en cultuurtheorie aan de RU Nijmegen, tot een stevige filosofische uitwijding voor deze herziene vertaling.
De verstoring van ons perspectief door het anders zijn van de ander is de geheel onverwachte en onvoorspelbare, onvoorwaardelijke en asymmetrische blik van God. De blik van God door de blik van een filosoof dus.
Nicolaas van Cusa, De blik van God. Uitg. Sjibbolet, 136 pp., € 17,99, ISBN 978 94 9111 042 9
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
