Vandaag gaat The Pope’s Exorcist in première, een fictieve horrorfilm over een Italiaanse exorcist die echt geleefd heeft. Zijn collega’s reageren bij voorbaat sceptisch op het Hollywood-spektakel: vergeet de rollende ogen en ronddraaiende hoofden, in werkelijkheid gaat een exorcisme er meestal juist verrassend kalm en vredig aan toe.
Boekwinkels rond het Vaticaan hebben deze week niet toevallig hun schappen gevuld met Esorcisti contro Satana: Faccia a Faccia col Demonio (‘Exorcisten tegen Satan: oog in oog met de duivel’) van Fabio Marchese Ragona. In dit boek staat een kort interview met paus Franciscus en vele pagina’s met getuigenissen van exorcisten en mensen die bezeten zijn geweest.
In tegenstelling tot enkele van zijn voorgangers, heeft paus Franciscus zelf nooit een duiveluitdrijving uitgevoerd en verwijst hij mensen liever door naar meer ervaren priester-exorcisten, zo vertelt hij aan Ragona.
Niemand is veilig voor de duivel, die “iedereen probeert aan te vallen”, vooral degenen die grote verantwoordelijkheid dragen in de Kerk of de samenleving, aldus de paus. “Zelfs Jezus ervoer verleiding door de duivel.”
Het boek bevat ook een niet eerder gepubliceerd commentaar van wijlen pater Gabriele Amorth, een bekende exorcist voor het bisdom Rome die tot zijn dood in 2016 op 91-jarige leeftijd tienduizenden exorcismen uitvoerde – en die nu geportretteerd wordt in de film The Pope’s Exorsist.
“Ik ben nooit bang geweest”, vertelde hij Ragona in 2015. “Ik ben slechts een eenvoudig instrument geweest in de handen van God, die de enige is die in staat is om mensen van de duivel te bevrijden.”
Ook al hebben veel mensen, zelfs kardinalen, bisschoppen en priesters, scepsis of onverschilligheid getoond tegenover dit ambt, zei hij, Jezus gaf hem de kracht om door te gaan en “elke dag de strijd aan te gaan met de boze”.
Misschien was het vanwege de bekende geestelijke kracht van de priester dat de producenten van The Pope’s Exorcist de Oscarwinnende Gladiator-acteur Russell Crowe kozen om pater Amorth te spelen.
De film, geïnspireerd op de twee memoires van de Italiaanse priester, is echter een fictief werk, met “de angstaanjagende bezetenheid van een jonge jongen” en “een eeuwenoude samenzwering die het Vaticaan wanhopig heeft geprobeerd verborgen te houden”, volgens de beschrijving van Sony Pictures Entertainment.
Het is een mix van horror en een vleugje humor met “kleine beetjes Da Vinci Code, zelfs kleine beetjes Raiders of the Lost Ark”, zo zei Crowe in een online interview op 6 april.
Daarmee scoor je helaas geen punten bij echte exorcisten.
“Veel films tonen de exorcist als een priester die nerveus en bang is; in werkelijkheid is hij juist sereen, kalm en zeker”
Tweet dit!
De Associazione Internazionale Esorcisti (Internationale Associatie van Exorcisten, AIE), met hoofdkantoor in Rome en mede opgericht door pater Amorth, verklaarde: “Een blik op de trailer van de film bevestigt, voor zover dat nog nodig was, niet alleen de aard ervan als splatterfilm (een subgenre van de horrorfilms waarbij de nadruk ligt op expliciet in beeld gebracht bloedvergieten, red.), maar ook de onbetrouwbaarheid ervan over zo’n gevoelig en relevant onderwerp.”
“Zoals in andere films wordt alles overdreven”, aldus de AIE in een verklaring nadat de trailer was uitgebracht.
Een dergelijke voorstelling “verdraait en vervalst wat werkelijk wordt beleefd en ervaren” door katholieke exorcisten en doet geen recht aan “het lijden dat wordt ervaren door hen die het slachtoffer zijn” van demonische bezetenheid.
“Het eindresultaat is de overtuiging dat exorcisme een abnormaal, monsterlijk en angstig fenomeen is, met als enige protagonist de duivel, die gewelddadig reageert en slechts met grote moeite kan worden uitgedreven. Dit is precies het tegenovergestelde van wat er gebeurt met exorcismen”, aldus de verklaring.
De voorzitter van de AIE, pater Francesco Bamonte, stelt dat een exorcisme een “fundamenteel aspect is van de herderlijke taak van de Kerk” omdat het Jezus’ aardse bediening voortzet om demonen te verdrijven en “Satans tirannie over de mensheid te verbrijzelen”.
Veel films tonen de exorcist als een priester die “nerveus, gespannen en bang” is, terwijl hij in werkelijkheid “sereen, kalm en zeker” is van de macht van Christus om mensen te bevrijden van het kwaad, aldus Bamonte.
“Een ander misleidend aspect van deze films is de presentatie van de strijd tussen goed en kwaad”, op een manier die suggereert dat het een strijd is tussen “een god van het kwaad die vecht tegen een god van het goede”, zo legt hij uit.
“Anders dan in de films, bevestigen exorcisten de zekerheid dat het goede zegeviert over het kwade, de waarheid over de leugen”
Tweet dit!
De Heilige Schrift leert ons dat “demonen engelen zijn die door God goed geschapen zijn, maar door hun eigen vrije keuze gevallen zijn en voor altijd slecht zijn geworden”, zegt Bamonte. “Demonen zijn oneindig veel minderwaardige wezens dan God, en hoe actief ze ook zijn in de wereld met het doel om grote schade aan te richten, ze kunnen Gods plan en zijn verlossingswerk dat in Christus is vervuld, niet verhinderen.”
Ook misleidend is “de vernietigende woede van de demon”, die “niet altijd voorkomt bij uitdrijvingen, of in ieder geval niet met de intensiteit die in de films wordt afgebeeld.”
Pater Bamonte vertelt dat de priester-exorcist in films vaak wordt afgeschilderd alsof hij een onafhankelijke of eenzame ‘freelancer’ is, een dokter die op huisbezoek gaat en binnenvalt “zonder een menselijke relatie op te bouwen, laat staan een geestelijke”.
In plaats daarvan eist de katholieke Kerk dat de priester toestemming en steun heeft van zijn bisschop om een exorcisme uit te voeren, moet hij de situatie zorgvuldig beoordelen, met familieleden en anderen praten, en zich ervan vergewissen dat het echt om een geval van demonische bezetenheid gaat, wat zeer zeldzaam is.
De exorcist moet ook de persoon die lijdt helpen voorbereiden en begeleiden om “de innerlijke instelling te verwerven die nodig is om tot bevrijding te komen”, voegt hij eraan toe.
“Anders dan in de films, bevestigen wij de zekerheid dat het goede zegeviert over het kwade, de waarheid over de leugen, de liefde over de haat, de nederigheid over de trots. Dit is precies de waarheid die concreet zichtbaar wordt gemaakt tijdens een exorcisme.”
Hij pleit er dan ook voor dat katholieken hun eigen geloofsvorming serieus nemen, en zich verdiepen in het onderwerp om feiten en fictie te kunnen onderscheiden. Anders verandert dit “goede dienstwerk van de Kerk” volgens hem door filmische vertekeningen in “de gebruikelijke subtiele aanval van Satan op de katholieke Kerk.”
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
