5 mei 1995 was een heuglijke dag in de Nederlandse geschiedenis. Op die Bevrijdingsdag vierde de naoorlogse vrijheid namelijk haar gouden jubileum: precies vijftig jaar eerder begonnen in hotel De Wereld in Wageningen de besprekingen over de capitulatie van de Duitse troepen in Nederland.

5 mei 1995 mag ook een heuglijke dag heten omdat er toen weer op duizenden huismatten een editie van Katholiek Nieuwsblad neerplofte (daar mogen we nog steeds trots op zijn, toch?). In dat nummer werd integraal een brief afgedrukt die de toenmalige bisschoppen naar aanleiding van vijftig jaar bevrijding geschreven hadden.

In deze brief, die ook naar alle 1750 parochies werd gestuurd die ons land toen nog telde, schonk het vaderlands episcopaat aandacht aan de betekenis van het vrijheidsjubileum.

‘Duur betaald’

Opvallend is het gebrek aan een jubelstemming in hun schrijven: de bisschoppen staan uitgebreid stil bij het leed dat bijvoorbeeld “zigeuners, homoseksuelen (…) en joden” is aangedaan en vragen zich af wat de mensheid nu werkelijk van de oorlog geleerd heeft. “Zonder hogere idealen is de mensheid kwetsbaar”, schrijven ze. “Wat doen wij met onze vrijheid?”

“Op het Europese toneel zien wij dat nationalistische ideologieën en ambities afschuwelijke oorlogen in stand houden”, gaat het verder. Kardinaal Ad Simonis en zijn medebisschoppen schreven dat destijds in het licht van de conflicten op de Balkan, maar als hun opvolgers vandaag de dag een bevrijdingsbrief zouden schrijven, kunnen ze die treurige zin vanwege de situatie in Oekraïne ongewijzigd hergebruiken.

“Waar geen lering wordt getrokken uit het verleden, is de toekomst bedreigd”, waarschuwen de bisschoppen. “De vrijheid waarin wij vandaag leven werd duur betaald.” Daarbij herinneren ze zich de vele geallieerde militairen en verzetsleden die die prijs met hun leven betaald hebben. “Hen, en alle slachtoffers met hen, willen wij gedenken voor God. Dat hun namen onder ons blijven leven.”

Corrie, Etty, Titus

Namen noemen ze zelf echter niet. Misschien omdat ze niemand willen vergeten, want de inzet van allerlei verzetsmensen – gelovig en niet-gelovig, protestants en katholiek, leek, religieus en priester – is in veel gevallen onderbelicht gebleven.

Maar dat die namen nog leven, daar hoeven deze bisschoppen zich geen zorgen over te maken. Mensen als Corrie ten Boom en Etty Hillesum leven nog altijd in ons gedeelde geheugen voort.

Titus Brandsma, de dapperste karmeliet die ons land ooit gekend heeft, werd met zijn heiligverklaring twee jaar terug zelfs een bekend gezicht voor de hele wereldkerk. De bisschoppen mogen er gerust op zijn: hun namen en hun daden zijn nog altijd niet vergeten.

Lees de brief van de bisschoppen hier terug [PDF].