De “angstige schreeuw” van misbruikslachtoffers moet altijd gehoord worden om de kerk te zuiveren, zei paus Franciscus tijdens een vesperviering gisterenavond in Lissabon. Na afloop ontmoette hij ook slachtoffers van seksueel misbruik door geestelijken.

“Nu is de door God gegeven tijd van genade om vrijmoedig in de zee van evangelisatie en missie te varen”, zei de paus tegen Portugese bisschoppen, priesters, religieuzen en pastoraal werkers na het bidden van de vespers in het Jerónimosklooster in Lissabon op 2 augustus, de eerste dag van zijn reis naar Portugal.

Applaus en gejuich

Met behulp van een rolstoel betrad de paus het 16e-eeuwse klooster onder groot applaus, en het gejuich dat losbarstte toen hij opstond om de aanwezigen te begroeten leek op de echo’s van het popconcert dat aan de overkant van de straat plaatsvond voor de Wereldjongerendag.

Paus Franciscus werd begroet door bisschop José Ornelas Carvalho van Leiria-Fátima, voorzitter van de bisschoppenconferentie van het land, voordat hij het gebed voorging. In zijn homilie stond de paus stil bij de passage uit het Lucas-evangelie waarin Jezus in de vissersboot van de discipelen stapt en hen uitnodigt om hun netten in diep water uit te gooien voor een vangst.

Vermoeidheid

Net zoals die vissers niets vingen voordat Jezus aankwam, “zijn er momenten in onze kerkelijke reis waarop we een soortgelijke vermoeidheid kunnen voelen, wanneer we alleen maar lege netten lijken vast te houden”, zei hij. Hij merkte op hoe zo’n situatie veel voorkomt in landen met een lange christelijke traditie, maar die nu een “groeiende onthechting van de praktijk van het geloof” ervaren.

Vaak, zo voegde hij eraan toe, wordt de realiteit van afnemende kerkelijke deelname in die landen geaccentueerd door de teleurstelling en woede die mensen voelen ten opzichte van de kerk vanwege “ons slechte getuigenis en de schandalen die haar gezicht hebben ontsierd en ons oproepen tot een nederige en voortdurende zuivering, te beginnen met de angstige schreeuw van de slachtoffers, die altijd geaccepteerd en gehoord moeten worden.”

Ontmoeting ‘in sfeer van intens luisteren’

Het Vaticaan kondigde later aan dat paus Franciscus na de vespers in de nuntiatuur een ontmoeting had met 13 misbruikslachtoffers. De ontmoeting vond plaats, aldus de persverklaring “in een sfeer van intens luisteren en duurde meer dan een uur.”

In februari ontdekte een onafhankelijk rapport in opdracht van de Portugese bisschoppenconferentie dat er in Portugal tussen 1960-2022 minstens 4.815 minderjarigen waren misbruikt door leden van de kerk, wat leidde tot harde kritiek op de kerk in het land.

Pastorale noden

De paus drong er in zijn homilie bij de katholieke gemeenschap van Portugal op aan om “deze strijd en tranen bij de Heer te brengen, om dan samen, met open harten, te reageren op pastorale en spirituele noden.”

Paus Franciscus zei dat de eerste stap het ontwikkelen van een sterk geloof is. En dat kan niet worden gedaan door het reciteren van bepaalde woorden – “bla, bla, bla”, zei de paus – of het doen van een dutje in de sacristie, zei hij gekscherend. Hij raadde aan om deel te nemen aan stille aanbidding om “echt onze smaak en passie voor evangelisatie te herontdekken” die “zonder ideologieën of vormen van wereldsheid” is.

Synode

De paus drong er ook bij de mensen op aan om “samen te werken in het aanbieden van pastorale zorg”, met de synodale principes van “gemeenschap, wederzijdse hulp en gedeelde reis. Dat is het doel van de huidige synode.”

Kijkend naar de menigte zei hij dat de kerk het evangelie aan iedereen moet verkondigen – “iedereen, iedereen, iedereen” – en hij benadrukte dat de kerk “geen douanekantoor moet zijn dat selecteert wie er langskomt en wie niet.”