Afscheid nemen van dierbaren is een lijdensweg in Guayaquil. De grootste stad van Ecuador kampt naast een oplopend aantal coronabesmettingen met een andere noodsituatie: het ophalen van overledenen laat dagen op zich wachten. De plaatselijke Kerk biedt hulp.
De coronacrisis treft Ecuador recht in het hart. Vicepresident Otto Sonnenholnzer bood zaterdag zijn excuses aan voor een fenomeen dat lokale media omschrijven als een “dubbele nachtmerrie”. Terwijl het coronavirus zich verspreid en velen rouwen om hun dierbaren, zijn de autoriteiten van de stad niet in staat om de lichamen van overleden coronapatiënten op tijd op te halen.
Het leidde in de afgelopen dagen tot schrijnende beelden. Tientallen ontbindende lichamen van coronaslachtoffers werden achtergelaten op straat, omdat ziekenhuizen, begraafplaatsen en mortuaria de grote toestroom van overledenen niet aankonden.
Hoewel de regering zondag bekend maakte de lichamen op te halen en in gekoelde containers te plaatsen, kampt Guayaquil op dit moment nog steeds met lange wachtlijsten. Sommige families moeten thuis tot vier dagen wachten totdat hun overleden familieleden worden opgehaald om begraven te kunnen worden, meldt de plaatselijke krant El Universo.
“Het nieuws klopt”, bevestigt Eduardo Brito (58). Hij woont met zijn gezin in een buitenwijk van Guayaquil. De universiteitsdocent heeft gezien hoe buren die een familielid thuis aan corona hadden verloren, dagenlang moesten wachten.
“Je zag ook mensen op straat in elkaar storten en overlijden. Ze waren op weg naar het ziekenhuis. Hun lichamen bleven op straat achter omdat men bang was om besmet te raken”, vertelt Brito.
Guayaquil geldt momenteel als grootste coronabrandhaard in Ecuador. Het land telt ruim 3600 coronabesmettingen, waarvan 2200 in Guayaquil. In heel Ecuador zijn 180 mensen aan de gevolgen van het virus overleden.
Maar dit aantal ligt in werkelijkheid vele malen hoger, vermoedt Brito. “Alleen al in onze kennissenkring zijn heel veel mensen overleden. Hoeveel mensen zullen wel niet besmet zijn?”
Dat Guayaquil de meeste besmettingen telt, komt volgens Brito doordat bewoners de overheidsmaatregelen massaal aan hun laars hebben gelapt.
“In Guayaquil zijn mensen doorgegaan met hun normale leven, alsof er niets aan de hand was. Nu mensen het nieuws zien, zijn ze voorzichtiger geworden. Het begint door te dringen. Mensen beginnen familieleden te verliezen.”
De dubbele nachtmerrie van Ecuador vormt geen bedreiging voor het geloofsleven van Brito en zijn gezin. Jaren geleden verhuisde hij uit Quito naar Guayaquil, waar hij als katholiek missionaris actief is.
“We bidden iedere ochtend het ochtendgebed met onze zeven kinderen. Iedereen spreekt over zijn of haar ervaring in deze tijd van lijden. Het is een grote hulp om in relatie te treden: er komen dingen aan het licht waar we eerst niet over spraken, of die we niet van elkaar wisten. Deze tijd is een hulp om elkaar lief te hebben, het geeft ons meer eenheid.”
Het geloof biedt een perspectief in de huidige situatie, weet Brito. Het helpt hem om er een betekenis in te zien.
“God heeft ons allen tegen willen houden. Hij heeft ons uit de slavernij van de routine en de gewoonte willen trekken. Hij wil ons zeggen: ‘Ik ben de Heer uw God.’ Persoonlijk denk ik dat deze situatie in dit licht niet per se slecht is.”
Ook de Kerk in Guayaquil probeert perspectief te bieden in de schrijnende situatie. Volgens hulpbisschop Giovanni Piccioli is de Kerk de enige instantie die op dit moment concreet belast is met hulpverlening, ook met betrekking tot de problematiek van de lijken op straat.
Wanneer mensen overlijden, worden de lichamen in vuilniszakken gedaan en naast elkaar op straat gelegd, legt Piccioli uit. “Stel je voor wat er dan gebeurt na een aantal dagen, het is hier warm.”
Volgens de hulpbisschop komt dit omdat veel mensen in Guayaquil geen geld hebben voor een doodskist. “Die kosten tussen twaalfhonderd en vijftienhonderd dollar. Daarnaast kost het cremeren duizend dollar, dat komt er nog bij.”
Begrafenisondernemers proberen hier volgens de hulpbisschop hun voordeel uit trekken. De noodsituatie bracht hem op een idee.
Toen Piccioli nog pastoor was, werkte hij mee aan een project in het bisdom waarin bamboe-huizen werden gemaakt. Die eenvoudige woningen werden kosteloos of tegen een aannemelijke prijs aan armen aangeboden.
De hulpbisschop heeft nu de projectverantwoordelijke gevraagd om doodskisten te maken, in plaats van huizen. “De jezuïet die het project leidt was meteen akkoord. De doden begraven is een van de zeven lichamelijke werken van barmhartigheid.”
Hoewel hij middelen zoekt om het project te financieren, is geld niet het voornaamste probleem. Omdat Guayaquil door de maatregelen vrijwel is afgesloten van de buitenwereld, lukt het niet om het materiaal waarmee de kisten vervaardigd worden, de stad in te krijgen.
“Dit soort hout komt van het Andesgebergte”, legt Piccioli uit. “Ik ben momenteel in contact met de gouverneur om ervoor te zorgen dat de vrachtwagens toch onze stad kunnen bereiken. We willen de doodskisten kosteloos aanbieden, of tegen een redelijke prijs, als de overheid ons helpt.”
Naast dit initiatief levert de plaatselijke Kerk via een voedselbank eens in de twee weken zo’n honderdduizend voedselpakketten af. Ze zijn bestemd voor arme gezinnen in de stad. Dat gebeurt na de inventarisatie van de parochiepriesters, die aangeven welke mensen uit de wijk de pakketten nodig hebben.
“Onze priesters doen daarnaast al het mogelijke om mensen in het geloof te ondersteunen. Ze organiseren van alles om mensen te helpen.”
De hulpbisschop belt om de tien dagen alle driehonderd priesters van zijn bisdom. Hij vraagt of ze iets nodig hebben en spreekt hun moed in. Ook volgt hij zieke priesters en brengt ze in contact met artsen.
“Ik probeer priesters te helpen om goed op zichzelf te letten. Het komt op dit moment niet gelegen om als martelaar te sterven. Mensen vragen om onze zegen.”
Op Witte Donderdag gaat de hulpbisschop daarom letterlijk de lucht in: hij zegent dan vanuit een helikopter Guayaquil met het Allerheiligste. Op Goede Vrijdag neemt Piccioli het betekenisvolle kruisbeeld van El Cristo del Consuelo (de Christus van de Troost) mee de lucht in, waar een grote devotie voor is. “Niet ik, maar de Heer zal de stad zegenen”, benadrukt hij.
Vooruitkijkend naar het Paastriduüm vertelt Piccioli hoe toepasselijk de situatie is waarin de wereld en zijn stad verkeren.
“De Goede Week is een week van lijden, die eindigt met het leven en de verrijzenis. Wij christenen leven en lijden als anderen, maar wij hebben wel een extra versnelling. Het lijden heeft niet het laatste woord.”
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
