Madrileense ziekenhuizen staan op scherp. De katholieke IC-arts Alfonso Ortega López bereidt zich met zijn collega’s voor op een noodsituatie. De toestroom van coronapatiënten op de intensive care is groot en neemt toe. 

“Dit virus is niet heel dodelijk, maar wel heel besmettelijk. Ik zie nu alleen maar coronapatiënten.” Alfonso Ortega López (45) werkt al twintig jaar in het Universitair Ziekenhuis Puerta de Hierro van Madrid. Maar een situatie zoals nu maakte de intensive care-specialist niet eerder mee.

‘Erger dan in Italië’

Madrid is inmiddels uitgegroeid tot het epicentrum van de coronabesmettingen in Spanje. Ziekenhuizen staan onder druk en bereiden zich voor op een noodsituatie.

“Onze besmettingscurve stijgt sneller dan die in Italië. Wij gaan ervan uit dat het in Madrid erger gaat worden”, zegt de arts in een telefonisch gesprek met KN.

Madrid telt de meeste coronabesmettingen in Spanje. Kunnen ziekenhuizen de situatie nog aan?

“Ziekenhuizen in Madrid hebben grote problemen. Er zijn complete afdelingen opgezet voor coronapatiënten. Het aantal patiënten van wie de toestand ernstig is en die naar de Intensive Care moeten, neemt toe. We weten niet of er voldoende bedden en beademingsapparaten zullen zijn, de capaciteit is beperkt.

Ik zag de afgelopen dagen alleen maar coronapatiënten. Het lijkt alsof hartinfarcten, ongelukken, hersenbloedingen en ontstekingen niet meer voorkomen. Alléén coronavirus. Patiënten met andere aandoeningen worden niet door ons behandeld, maar door anderen.”

Wat betekent dit voor het medisch personeel?

“Het is hard werken. De wijze van behandelen en de voorzorgsmaatregelen kosten veel tijd en zijn erg ongemakkelijk. Maar we maken het goed. Velen werken tot ze uitgeput zijn. Iedereen accepteert het risico besmet te worden. Ik heb geen arts en geen verpleegkundige horen klagen. Niemand heeft een afwijzende houding naar patiënten.

De vraag is wat ons te wachten staat en wat we zullen doen met patiënten die we niet kunnen behandelen. Wat gebeurt er wanneer medisch personeel besmet zal raken? Nu zijn de afdelingen goed bezet en er is veel werk. Maar sommige collega’s zijn naar huis gestuurd.”

Kunt u iets zeggen over de ernst van dit virus?

“Dit virus is niet heel dodelijk. Tachtig procent van de besmette mensen beseft praktisch niet besmet te zijn of heeft een lichte verkoudheid. Maar van de overige twintig procent moet driekwart worden opgenomen met een longontsteking. De laatste vijf procent van de besmette mensen is ernstig ziek en gaat naar de IC. Iets meer dan de helft van hen overlijdt.

Het probleem is niet de ernst van dit virus, maar dat het zeer besmettelijk is. Het hoge sterftecijfer in China of Italië komt waarschijnlijk doordat niet alle patiënten goed geholpen konden worden.”

Deze crisis toont aan hoe belangrijk medisch personeel is. Veel mensen betuigen hun steun. Men noemt jullie helden.

“Ik hou niet van het woord ‘held’, zeker niet voor mij als arts. Ik behandel een coronapatiënt met dezelfde toewijding als andere patiënten. Het risico als arts is hetzelfde. Een maand geleden behandelde ik een patiënt met Hepatitis C. Dat maakte mij veel banger dan dit virus. Het is nou eenmaal het risico van ons vak. Daarnaast gaat het hier niet om Ebola, dat veel dodelijker is.

In dat geval zou ik als arts in een veel moeilijkere situatie terecht kunnen komen. Misschien zou ik dan God moeten vragen of het zijn wil is dat ik mijn leven op het spel zet.”

Ook Spanjaarden steken het medisch personeel een hart onder de riem:

En #Madrid #España agradecemos así a los profesionales de la sanidad (médicos, enfermeros y enfermeras…) todo su esfuerzo para salvar vidas #CoronavirusESP #coronavirus pic.twitter.com/WY3scYtmnR

— Álvaro de Juana (@AlvarodeJuana_) March 14, 2020

U bent arts, maar ook mens. Wat maakt het meeste indruk?

“Wanneer we patiënten ophalen die bijna niet kunnen ademen, stellen we hen gerust. We leggen uit wat we gaan doen. Omdat het om zeer ernstige gevallen gaat, kunnen de patiënten geen bezoek krijgen. Ze zijn alleen. Ook priesters mogen niet bij hen. Patiënten krijgen alleen bezoek van medisch personeel wanneer ze behandeld moeten worden.

Deze patiënten sterven alleen. Dat is heel treurig. De dochter van een patiënt vroeg of haar vader zou sterven. Wij antwoordden haar dat dit waarschijnlijk was. ‘Kan ik hem niet een laatste kus geven?’, vroeg ze. Dit is heel moeilijk, zowel voor patiënten als hun families.”

Italiaanse media berichtten de afgelopen weken dat de situatie zo erg is, dat niet alle patiënten behandeld kunnen worden. Er moeten soms harde keuzes worden gemaakt.

“Zoiets hebben wij onlangs meegemaakt. Het gaat vaak om oudere patiënten, met slechte prognoses. Ik pleitte ervoor om toch zo’n patiënt op te nemen, we hadden op dat moment nog plek. Omdat men echter verwacht dat er een tekort aan bedden zal ontstaan, besloot men dit niet te doen, denkend aan het grotere goed. Er zou dan geen plek zijn voor anderen met betere overlevingskansen.

Was dit de juiste beslissing? Als christen heb ik het hier erg moeilijk mee gehad. Maar misschien had men gelijk. Er ontstaan situaties die ethisch gezien heel moeilijk zijn. Het geloof helpt mij om alles in de handen van God te leggen. Je probeert de beste keuzes te maken. God zal alles op zijn plaats zetten.”

Hoe beleeft u deze crisis als katholiek arts?

“Deze situatie heeft een diepere betekenis. Het Evangelie zegt dat wie zijn leven verliest, het zal vinden. Als ik mijn leven verlies voor een patiënt, door hem mijn tijd te geven, door de quarantainemaatregelen of als ik besmet word, dan krijg ik het honderdvoudig terug van God.

Als christelijke arts is mijn houding vrijwel hetzelfde als die van mijn collega’s. Maar als christen beleef ik de situatie anders, omdat de Heilige Geest bestaat en mij helpt om in vrede te zijn. Als men ziet dat ik rustig ben, dan is dat niet omdat ik beter zou zijn dan anderen. Mijn collega’s kennen mij, ook mijn gebreken. Het geloof is een gave van Christus die mij helpt om de vrede te bewaren.”

Ziet u een uitweg uit deze ernstige situatie?

“Het menselijk leven zal door dit virus niet ophouden te bestaan. Ik ben meer bang voor een psychose in de maatschappij. Het virus is nu overal. Wat gebeurt er wanneer de epidemie terugloopt? Wat gebeurt er in de herfst wanneer men weer ziek wordt? Wat gebeurt er met eenzame mensen? Kunnen ziekenhuizen ook nieuwe epidemische golven aan?

Deze situatie is een duidelijk woord aan de westerse beschaving. We leven allemaal drie meter boven de grond, vervreemd van onze werkelijke dimensie. Nu zien we de effecten van een virus met een niet al te hoog sterftepercentage op de internationale betrekkingen en de economie. We zijn kwetsbaar, we staan niet boven het leven of de dood. Dit christelijk perspectief helpt mij om deze gebeurtenissen vanuit het geloof te bekijken.”