Kernwaarden als solidariteit, menselijke waardigheid en algemeen welzijn zijn “onlosmakelijk met elkaar verbonden” in de katholieke sociale leer, ziet CDA-voorman Henri Bontenbal. Omdat hij naar dat voorbeeld wil leven, omschrijft hij zichzelf als een protestant met een ‘katholiek hart’.

Solidariteit

Bontenbal beschouwt solidariteit niet als een opgelegde deugd, maar als een natuurlijke neiging van mensen om naar elkaar om te zien. Hij streeft ernaar om mensen aan te moedigen hun goede kanten te omarmen en het goede na te jagen. Deze solidariteit is volgens hem niet beperkt tot landelijke aangelegenheden, maar strekt zich uit tot wereldwijde kwesties.

Een voorbeeld is klimaatverandering, waarbij hij verwijst naar de encycliek Laudato si’ van paus Franciscus. Voor Bontenbal en het CDA is solidariteit een leidend beginsel, dat concreet tot uiting komt in hun programma. “Dit vertaalt zich onder andere in onze inzet voor een herziening van het belastingstelsel. Ook willen we gemeenten helpen om solidariteit in de praktijk te brengen door de zwakkeren in de samenleving te beschermen.”

Subsidiariteit

“Vertrouwen is het cement van de samenleving: een gezonde economie en democratie gedijen bij een solide basis van vertrouwen”, zegt de CDA-partijleider. “Dit vertrouwen geldt niet alleen voor economische transacties, maar ook voor de overheid en de politiek.”

Bontenbal beklemtoont dat politiek wantrouwen gevaarlijk is: dat leidt tot een neerwaartse spiraal in de samenleving. Het subsidiariteitsbeginsel, dat aan de basis ligt van zijn ‘katholieke hart’, legt de verantwoordelijkheid lager in de maatschappij.

“Dat begint in het gezin, waarbij de overheid zich niet moet bemoeien met hoe ouders hun kinderen opvoeden. Vervolgens krijg je kringen en instituten die in staat zijn om zelfstandig te handelen. De overheid dient enkel in te grijpen wanneer dat noodzakelijk is.”

 Menselijke waardigheid

In zijn bezorgdheid over verdere secularisatie in Europa stelt Bontenbal de vraag wat dat betekent voor het idee dat elke mens telt en wordt gezien. Volgens hem vormt menselijke waardigheid namelijk een diepgeworteld, religieus begrip dat niet vanzelfsprekend is en voortkomt uit het christelijk-joodse denken.

“Dat strekt zich uit naar de bescherming van levens en concrete toegankelijkheid voor iedereen, inclusief mensen met het syndroom van Down”, zegt hij. “Dit ligt voor ons ten grondslag aan de beleidsmaatregelen die we voor ogen hebben om gezinnen te ondersteunen en de lasten te verlichten. Gezinnen vormen tenslotte een soort minisamenleving, waarin waarden en normen worden doorgegeven.”

Gaat het goed met gezinnen, dan gaat het goed met de samenleving, meent Bontenbal. “Om dat welzijn te vergroten, willen we de kinderbijslag en het kindgebonden budget verhogen. Ook willen we fatsoenlijke kinderdagopvang bieden om de druk op gezinnen te verminderen. Het belastingstelsel moet worden herzien om bij te dragen aan een rechtvaardigere verdeling, waarbij mensen met aanzienlijke vermogens een grotere bijdrage leveren en leraren en verpleegkundigen meer overhouden van hun salaris.”

Algemeen welzijn

“Als het met ons allemaal goed gaat, dan gaat het ook goed met het individu”, stelt de CDA-leider. Vertrouwen in mensen is volgens hem cruciaal voor het algemeen welzijn, maar streng overheidsoptreden en wantrouwen kunnen dat ondermijnen.

Bontenbal pleit voor een menselijke overheid die vermijdt dat verregaande digitalisering ouderen of mensen met een beperking buitensluit. Hij waarschuwt tegen toenemende ‘hardheidclausules’ in beleid: “Laat er maar ruimte zijn voor maatwerk. Dat is nodig in een samenleving die elk risico wil uitbannen. Leed is nu eenmaal onvermijdelijk in het menselijk bestaan. Een te rigide beleid dat alle leed wil uitbannen zal alleen maar leiden tot een totalitair systeem.”

Ten slotte erkent hij dat de groeiende bureaucratie en het verdwijnen van de menselijke maat binnen de overheid mede te wijten zijn aan de politiek en de samenleving zelf. “Het was ook waar de politiek om vroeg: een harde aanpak van fraude. Verandering is essentieel om de menselijkheid van de overheid te herstellen en het algemeen welzijn te waarborgen.”