Pas geleden herlas ik de trilogie Ciske van Piet Bakker, de meest katholieke romancyclus die ooit door een sociaaldemocraat geschreven is.
We kennen van de verfilmingen vooral de jonge Ciske (‘de Rat’), maar het meest aangrijpende deel van het boek is eigenlijk wanneer Cis Vrijmoeth als jongvolwassene wordt opgeroepen om als soldaat bij de Grebbeberg ingekwartierd te worden. Het is 1940, een Duitse invasie dreigt. De vaak nog erg jonge reservisten zijn duidelijk slecht voorbereid, de moraal is ver beneden peil. De oorlogsdreiging is voelbaar, maar wordt ook voortdurend weggewuifd, weggelachen – het zal zo’n vaart toch zeker niet lopen?
Die houding zal ons bekend voorkomen. In een interview in het Nederlands Dagblad afgelopen weekend vertelden Derk Boswijk en Don Ceder, Kamerleden van respectievelijk het CDA en de ChristenUnie, waarom zij zich als reservist hebben aangemeld bij het leger.
“Wanneer slaat de legitieme wens om de vrede te bewaken om in een zucht naar oorlog?”
Tweet dit!
Zij laken de “naïviteit en decadentie” van Nederland als het gaat om de oorlogsdreiging die nu met name vanuit Rusland komt. De tanende steun voor Oekraïne wijst volgens Boswijk op “een samenleving waarin het te weinig over waarden en plichtsbesef gaat, en te veel om de eigen portemonnee”.
Met veel van wat deze twee Kamerleden zeggen, stem ik van harte in. We zijn misschien inderdaad te naïef en laconiek geweest. En dat beroep op waarden en plichtsbesef onderschrijf ik graag.
Maar een voorbehoud wil ik toch ook maken. Met een beroep op christelijke waarden en deugden kunnen ook heel onchristelijke processen in gang gezet worden. Wanneer slaat de legitieme wens om de vrede te bewaken om in een zucht naar oorlog? Wanneer blussen we branden, en wanneer gooien we juist olie op het vuur? De militaire spierballentaal van iemand als Macron lijkt toch echt eerder op dat laatste.
Ik voel me persoonlijk aangesproken door het appel van Boswijk en Ceder. Maar ik voel me óók aangesproken door paus Franciscus, die deze week nog zei dat ontwapening een “morele plicht” is. Natuurlijk zei hij dat vooral tegen Macron en andere politieke leiders, en niet zozeer tegen de reservisten in de hedendaagse Grebbelinies. Maar toch: die reservisten zijn met al hun plichtsbesef toch een instrument in de wapenwedloop die de politieke leiders voeren.
Die spanning is, vermoed ik, onoplosbaar voor wie volgens christelijke of andere welomschreven waarden wil leven. We hebben én het plichtsbesef van Boswijk en Ceder nodig, én het principiële (maar heus niet naïeve) pacifisme van paus Franciscus.
Hoe je die twee dingen met elkaar verzoent, wordt getoond door die andere ‘Franciscus’, de titelpersoon van Bakkers roman. Hij houdt wijselijk zijn mond als zijn verveelde medereservisten zich verliezen in politiek gekijf, maar accepteert zwijgend zijn plicht, zonder oorlogszucht maar ook zonder lafheid. Juist nu de oorlogsdreiging in Europa weer al te reëel is geworden, hebben we nood aan méér Ciskes.
 |
Gratis kennismaken met KN?Dit commentaar is afkomstig uit Katholiek Nieuwsblad van deze week. Vrijblijvend kennismaken met onze weekeditie? Vraag hier 3 gratis proefnummers aan! |
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
