Paus Franciscus is na zijn tweedaagse bezoek aan Egypte veilig in Rome teruggekeerd. Volgens commentatoren is de reis van groot belang geweest voor de betrekkingen tussen de christelijke en de islamitische wereld.

Het is moeilijk om nu al te zeggen of de reis ‘historisch’ te noemen is, zo schrijft de prominente Amerikaanse vaticanist John Allen op Crux, maar alles wijst er volgens hem op dat Franciscus’ bezoek inderdaad een ‘big deal’ was.

Omslag

Er is een fundamentele omslag waar te nemen in de christelijk-islamitische betrekkingen, zo signaleert Allen. Zes jaar geleden sprak een paus ook al zijn afschuw uit over een bloedige aanslag op een koptische kerk in Alexandrië. Toen reageerden de politieke en religieuze autoriteiten in Egypte furieus; de opmerkingen van de toenmalige paus Benedictus XVI werden als “onacceptabele inmenging” veroordeeld, de regering riep haar ambassadeur in Rome terug, en ook de islamitische Al-Azhar-universiteit verbrak de banden met het Vaticaan.

Nu zegt paus Franciscus vrijwel exact hetzelfde naar aanleiding van recente aanslagen op kopten, maar ditmaal wordt hij met open armen ontvangen door de politieke en geestelijke leiders van het land. Hoe kan dat? Het kan te maken hebben met de (im-)populariteit van verschillende pausen, zegt Allen, maar waarschijnlijker is het dat Egypte veranderd is. Allen, die zelf ook aanwezig was bij de reis, sprak met verschillende Egyptenaren, christenen én moslims. Ze waren eensgezind blij met de woorden van de paus, met zijn veroordeling van religieus extremisme. “Ze hebben genoeg van de fanatici en ‘gekken’ die het geloof dat ze koesteren kapen, ze hebben genoeg van de sektarische strijd en oproer”, aldus Allen.

Mensenrechten

Tijdens zijn bezoek aan Egypte riep de paus in verschillende toespraken op tot vrede en interreligieuze verzoening. Samen met grootimam Ahmad al-Tayyeb van de Al-Azhar-universiteit veroordeelde hij op vrijdag extremisme in de naam van religie. Hij pleitte ook voor de bevordering van menselijke waardigheid, mensenrechten en godsdienstvrijheid.

Franciscus had ook een ontmoeting met de Egyptische president al-Sisi. Daarbij benadrukte hij de centrale rol van Egypte in de strijd tegen extremisme en geweld in het Midden-Oosten. De regering heeft de unieke taak van de versterking van vrede in de regio, zei de paus in zijn onderhoud met al-Sisi.

Eenheid

Met het hoofd van de koptische christenen, patriarch Tawadros I, tekende Franciscus een oecumenische verklaring. Daarin wordt het lijden van vervolgde christenen van alle denominaties aangeduid als “teken en werktuig van de eenheid”. Daarnaast stond de paus stil bij de koptische slachtoffers van het terrorisme. “Hun leed is ons leed, en hun onschuldig bloed verenigt ons.”

‘Extremisme van naastenliefde’

Bij de afsluitende Mis op zaterdag, riep Franciscus tot een “cultuur van dialoog, van respect en broederschap” op. “De enige toegestane vorm van extremisme voor gelovigen, is de naastenliefde”, zei hij tijdens de ceremonie in een stadion in het oosten van Cairo. Elke andere vorm van extremisme “komt niet van God en behaagt Hem niet”, zei de paus tegen de 15.000 aanwezige gelovigen.

Aan het einde van zijn reis ontmoette Franciscus katholieke priesters en religieuzen. Hij riep hen op om “zaaiers van de hoop” te zijn, “bruggenbouwers en arbeiders van de dialoog en de eendracht.” Aansluitend vloog Franciscus terug naar Rome. Het was de 18e buitenlandse reis van de paus, en het tweede officiële bezoek van een paus aan Egypte in de moderne tijd. (KN/Crux/KNA)