In een zeldzame interventie op de synode waarschuwde paus Franciscus de deelnemers voor klerikalisme. Volgens hem moet de geestelijkheid de stem van de gewone gelovigen serieuzer nemen – en in het bijzonder die van vrouwen.

“Ik zie de Kerk graag als het eenvoudige en nederige volk dat wandelt in de aanwezigheid van de Heer – het trouwe volk van God”, zei de paus tegen de deelnemers aan de vergadering van de bisschoppensynode op 25 oktober.

In een zeldzame interventie toen de vergadering bijna ten einde liep, zei paus Franciscus tegen de leden dat ze moesten vertrouwen op de trouw van de mensen naar wie ze de afgelopen twee jaar hadden geluisterd ter voorbereiding op de synode.

Onfeilbaarheid van het Godsvolk

“Een van de kenmerken van dit trouwe volk is zijn onfeilbaarheid – ja, het is onfeilbaar in ‘credendo’”, in geloof, zoals het Tweede Vaticaans Concilie leerde, zei hij.

“Ik leg het zo uit. Als je wilt weten wat de Heilige Moeder Kerk gelooft, ga dan naar het leergezag, want dat is belast met het onderwijzen ervan aan jou. Maar als je wilt weten hoe de Kerk gelooft, ga dan naar het trouwe volk”, zei de paus.

Legende

Om zijn punt te illustreren, deelde paus Franciscus het “verhaal of de legende” van het vijfde-eeuwse Concilie van Efeze, toen – zo gaat het verhaal – een grote menigte mensen de straat opging en tegen de bisschoppen “Moeder van God” riep. De mensen eisten dat zij “de waarheid die ze als volk van God al bezaten” als dogma zouden verklaren.

“Sommigen zeggen dat ze stokken in hun handen hadden en die aan de bisschoppen lieten zien”, voegde de paus eraan toe. “Ik weet niet of het geschiedenis of legende is, maar het beeld is geldig.”

Moeders en grootmoeders

“Het gelovige volk, het heilige gelovige volk van God” heeft een ziel, een geweten en een manier om de werkelijkheid te zien, zei hij.

Alle kardinalen en bisschoppen op de synode, zei hij, komen uit dat volk en hebben het geloof van hen ontvangen – meestal van hun moeders en grootmoeders.

Vrouwelijke moed

“En hier wil ik benadrukken dat, onder Gods heilige en gelovige volk, het geloof wordt overgedragen in dialect, en over het algemeen in een vrouwelijk dialect”, zei hij.

“Dit is niet alleen omdat de Kerk moeder is en het juist vrouwen zijn die haar het beste weerspiegelen”, zei hij, maar ook omdat “het vrouwen zijn die weten hoe ze moeten hopen, die weten hoe ze de bronnen van de Kerk en van het gelovige volk moeten ontdekken, die risico’s nemen tot over de grens, misschien met angst maar moedig.”

Het waren tenslotte de vrouwelijke discipelen die bij zonsopgang “een graf naderden met de intuïtie – nog geen hoop – dat er misschien wat leven is”, zei hij.

‘Dictatoriale houding’

“Wanneer ambtsdragers hun boekje te buiten gaan en het volk van God verkeerd behandelen, ontsieren ze het gezicht van de Kerk met chauvinistische en dictatoriale houdingen”, zei de paus.

Hij herinnerde de synodeleden aan een toespraak van de Latijns-Amerikaanse zuster Liliana Franco Echeverri, die sprak over de voortdurende dienstbaarheid, toewijding en trouw van katholieke vrouwen ondanks het feit dat ze vaak te maken hebben met uitsluiting, afwijzing en mishandeling.

Klerikalisme

“Klerikalisme is een zweep, het is een plaag, het is een vorm van wereldsheid die het gezicht van de bruid van de Heer, de Kerk, bezoedelt en beschadigt, zei de paus. “Het maakt Gods heilige en trouwe volk tot slaaf.”

Paus Franciscus beschreef het tafereel van jonge priesters die naar de kerkelijke kleermakerijen in Rome gaan om “soutanes en hoeden of albes met kant te passen” als “een schandaal”.

Desondanks, zei hij, “gaat het volk van God, het heilige trouwe volk van God, met geduld en nederigheid voorwaarts, de minachting, slechte behandeling en marginalisatie van de kant van geïnstitutionaliseerd klerikalisme verdragend.”