“Gesprekken die niet plaatsvinden binnen het formele kader van de biecht, kunnen niet onder het biechtgeheim vallen.” Dat schrijven de Belgische bisschoppen in een verklaring naar aanleiding van een veroordeling van een Brugse priester.
De Brugse priester Alexander Stroobandt (57) is afgelopen maandag door de rechtbank van Brugge veroordeeld wegens schuldig verzuim tegenover een suïcidale man met wie hij jaren bevriend was. Stroobandt had intensief telefonisch en sms-contact met de depressieve man vlak voordat deze zijn leven beëindigde.
Dat werd ontdekt door de weduwe van de man, die de priester voor de rechter sleepte omdat hij wist van de zelfmoordplannen maar geen hulpdiensten inschakelde. Stroobandt beroept zich op het biechtgeheim.
De rechter ging daar niet in mee; de rechtbank stelt uitdrukkelijk zich niet door het kerkelijke recht gebonden te weten. De rechter veroordeelde de Brugse priester echter wel tot een maand voorwaardelijk en een symbolische schadevergoeding van 1 euro. “De hulpverleningsplicht geldt immers ook voor dragers van het beroepsgeheim”, aldus de rechtbank.
Nadat eerder bisschop Johan Bonny van Antwerpen zich kritisch over het verweer van de priester had uitgelaten, volgde woensdag een verklaring van de Belgische bisschoppenconferentie. Daarin wordt helder onderscheid gemaakt tussen beroeps- en biechtgeheim. “De laatste tijd roept het beroepsgeheim van pastores ook vragen op”, aldus de verklaring. “Die hebben onder meer te maken met de preventie van (…) zelfdoding. Naar aanleiding van deze vragen willen wij enkele basisregels over het beroepsgeheim in een pastorale context nader toelichten.”
De bisschoppen bevestigen dat het biechtgeheim volgens het kerkelijk wetboek absoluut onschendbaar is. Maar “dat biechtgeheim is verbonden met het sacrament van de biecht, en deze verbinding moeten we strikt interpreteren.” “Tot het formele kader van het biechtsacrament behoren onder meer: een geloofwaardige belijdenis, een oprechte vraag om vergeving, de aanvaarding van een boete en – als de priester haar kan verlenen – de absolutie.” “Gesprekken die niet plaatsvinden binnen dit formele kader, kunnen niet onder het biechtgeheim vallen”, aldus de Belgische bisschoppen.
Zonder expliciet naar de zaak te verwijzen distantiëren zij zich daarmee van het verweer van Stroobandt. De (on)mogelijkheid van biechten via telefoon, app of skype zijn al jaren een terugkerend thema. Voor het geldig ontvangen van het sacrament is de fysieke aanwezigheid van biechtvader en penitent een vereiste.
De advocaat van de priester kondigde meteen aan dat zijn cliënt tegen de uitspraak in beroep gaat, “omdat er met dit vonnis geen vrijplaats meer is waar iemand die uit het leven wil stappen daarover kan praten”. Het is de vraag of het hoger beroep dat de priester wil aantekenen na deze verklaring nog kans van slagen heeft.
Pastoraal werkenden zijn gebonden door het beroepsgeheim; dat is natuurlijk ook het geval voor priesters wat betreft hun pastoraal werk buiten de context van het biechtsacrament . Persoonlijke informatie die zij ontvangen in het kader van hun ambtsuitoefening mogen zij niet bekend maken. “Hun beroepsgeheim – en dat van andere beroepsgroepen – is zowel bedoeld ter bescherming van de personen die hun deze informatie toevertrouwen, als ter bescherming van de openbare orde.”
Vanwege het beroepsgeheim is er geen meldplicht, maar wel hebben zij in uitzonderingsgevallen een meldrecht. “Als een pastor vaststelt dat hij of zij een gewichtig en reëel gevaar alleen kan voorkomen door zijn of haar beroepsgeheim te doorbreken, kan hij of zij van het meldrecht gebruik maken, zonder daarbij inbreuk te plegen op het beroepsgeheim”, aldus de Belgische bisschoppen. Het gaat om noodsituaties waarin iemand – een minderjarige of een andere kwetsbare persoon – daadwerkelijk gevaar loopt voor zijn geestelijke of lichamelijke integriteit en deze niet zelf of met hulp van anderen kan beschermen.
In het concrete geval van de Brugse priester vroeg de bisschop van Antwerpen, mgr. Johan Bonny, zich op de radio uitdrukkelijk af of het wel om een biechtgesprek ging. “De persoon in kwestie sprak immers niet over zonde, maar wel over de donkere gedachten waarmee hij zat. Het biechtgeheim gaat over de biecht; dat is geen wasserette waar je even langsloopt. De biecht is de belijdenis van zonde met bijhorende vraag om vergiffenis, anders is het geen biecht.” De bisschoppen raden pastores uitdrukkelijk het ‘gedeeld beroepsgeheim’ aan: vraag aan collega’s of begeleiders om raad in geval van twijfel.
Dat de rechter zich niets van het biechtgeheim heeft willen aantrekken zal verschillende Vlaamse priesters er niet toe aanzetten minder strikt met het biechtgeheim om te gaan. “Er zijn biechtvaders gemarteld omwille van hun biechtgeheim, waarom zouden wij dan zwichten voor een maand cel?”, aldus pastoor Andy Penne in een reactie.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
