Het Vaticaan heeft de Amerikaanse bisschoppen in november verboden over misbruikmaatregelen te stemmen omdat die onvoldoende gerijpt waren. Dat blijkt uit een brief van het hoofd van de Congregatie voor de Bisschoppen, kardinaal Marc Ouellet.
Het Amerikaanse persbureau AP kreeg de brief in handen waarin curiekardinaal Marc Ouellet de voorzitter van de Amerikaanse bisschoppenconferentie op het laatste moment liet weten dat de stemming niet door kon gaan. Kardinaal Daniel DiNardo kreeg die brief op zondag 11 november. Maar uit de brief blijkt ook dat DiNardo enkel dagen daarvoor al mondeling ingelicht zou zijn.
Het Vaticaanse ingrijpen aan de vooravond van de stemming leidde tot verbijstering onder de Amerikaanse bisschoppen. Die zouden tijdens hun najaarsvergadering stemmen over te nemen maatregelen om bisschoppen aan te pakken die misbruik toedekken of zich er zelf schuldig aan maken.
In zijn brief schrijft Ouellet dat de congregatie van mening was dat de maatregelen meer discussie vergden om “goed te rijpen”. Ook zouden er aanzienlijke kerkrechtelijke bezwaren zijn tegen de voorstellen. Een daarvan was de vorming van een onafhankelijke door leken geleide commissie die beschuldigingen tegen bisschoppen zou moeten onderzoeken. Die zou ook verregaande bevoegdheden moeten hebben om kerkelijke archieven in te zien. Het tweede was de invoering van een gedragscode voor bisschoppen.
Op 12 november liet DiNardo zijn verbaasde collega-bisschoppen weten dat de stemming niet door kon gaan. Eerst moesten de resultaten worden afgewacht van de speciale misbruiktop die paus Franciscus in februari wil houden met de voorzitters van alle bisschoppenconferenties. In zijn brief schrijft Ouellet onder meer: “Gezien de aard en de reikwijdte van de voorgestelde documenten denk ik dat het beter zou zijn geweest meer tijd te nemen om deze en andere congregaties te consulteren die competentie hebben over het dienstwerk en de discipline van bisschoppen.”
De voorzitter van de Amerikaanse bisschoppenconferentie liet in reactie tegenover AP weten dat hij de “inhoud en bedoeling” van de voorstellen in oktober met het Vaticaan heeft kortgesloten. Omdat er van die kant geen bezwaren kwamen is hij verder gegaan met de uitwerking ervan. “Wij waren niet van plan, de Heilige Stoel heeft daar ook niet om gevraagd, de tekst te delen vóór de bisschoppenconferentie de gelegenheid had die te amenderen”, aldus DiNardo. Hij ging er ook vanuit dat het Vaticaan de gelegenheid zou krijgen achteraf aanpassingen voor te stellen.
Het is nu duidelijk dat er van beide zijden verschillende verwachtingen leefden, aldus DiNardo in een verklaring. “Van ons uit gezien waren ze ontworpen te gaan tot waar het gezag van de Heilige Stoel begint.” In zijn brief erkent Ouellet de autonomie van bisschoppenconferenties om maatregelen te bediscussiëren en goed te keuren. Hij voeg daaraan toe dat hun werk “altijd geïntegreerd moet zijn in de hiërarchische structuur en universele wetten van de Kerk”. De “inbreng en vruchten” van de komende misbruiktop moeten bovendien worden “geïncorporeerd” in te nemen maatregelen.
DiNardo verklaarde tegenover AP dat hij de prefect van de Congregatie voor de Bisschoppen had gewaarschuwd dat het verbod “tot grote teleurstelling onder de gelovigen zou leiden, die van hun bisschoppen concrete stappen verwachtten”.
De Amerikaanse bisschoppen zijn deze week op verzoek van de paus in Chicago bijeen voor een retraite onder leiding van de pauselijk hofprediker, pater Raniero Cantalamessa. Paus Franciscus heeft hen gevraagd zich te bezinnen op de tekenen van de tijd.
Vlak voor het begin van de retraite werd kardinaal DiNardo door slachtofferorganisatie SNAP opgeroepen zijn functie neer te leggen. Hij zou twee misbruikpriesters de hand boven het hoofd hebben gehouden toen hij van 1997 tot 2004 bisschop was van Sioux City. Datzelfde verwijt wordt hem gemaakt inzake een misbruikpleger in zijn huidige functie als aartsbisschop van Galveston-Houston.
Het tweede betreft het aartsbisdom New York. Dat kwam in december in opspraak toen bleek dat het een van misbruik beschuldigde priester al jaren aanbevelingsbrieven gaf om in Californië aan een katholieke middelbare school te werken. In de laatste brief, van 4 december 2018, stond letterlijk dat hij nog nooit van misbruik was beschuldigd. Een jaar daarvoor had de onafhankelijke compensatiecommissie twee slachtoffers van de man forse bedragen toegekend. Het is niet duidelijk in hoeverre kardinaal-aartsbisschop Timothy Dolan daarvan op de hoogte was.
De gang van zaken, eind december gepubliceerd door de New York Times, was voor kardinaal Sean O’Malley van Boston reden om de apostolisch nuntius in Washington formeel van de zaak in kennis te stellen. Hij kreeg daarover een brief van vermoedelijk een misbruikslachtoffer. Die heeft hij doorgestuurd naar de nuntius.
Inmiddels is ook bekend geworden dat een van de slachtoffers van ex-kardinaal Theodore McCarrick heeft getuigd voor een Vaticaanse onderzoekscommissie. Die bestudeert de beschuldigingen van misbruik op basis waarvan hij deze zomer zijn kardinaalstitel werd ontnomen. Tijdens de verhoren zijn verzwarende beschuldigingen aan het licht gekomen. Zo zou McCarrick zijn minderjarige slachtoffer jarenlang in de biecht seksueel hebben misbruikt. Daarop staat volgens het kerkelijk recht de straf van excommunicatie. (KN/CNA)
