De oorlogsdreiging aan de Oekraïense oostgrens is niet enkel het probleem van dat land, maar ook van Europa en de VS, waarschuwt het hoofd van de Oekraïense Grieks-katholieke Kerk. “We staan op de rand van een heel gevaarlijke escalatie.”
Groot-aartsbisschop Svjatoslav Sjevtsjoek zei dit vandaag tijdens een online persconferentie van hulporganisatie Kerk in Nood.
Hij sprak van een “delicate en zelfs dramatische periode in onze geschiedenis”, die niet gezien kan worden als een “voorzetting van wat er in de Donbass is gebeurd, of een gevolg van de gebeurtenissen op de Krim”.
Er dreigt “een volledige escalatie tussen de NAVO en Rusland. Dit is niet alleen een crisis voor ons, maar ook voor Europa en de Verenigde Staten”, waarbij Oekraïne zich “het meest blootgesteld voelt”: “Wij staan in de frontlinie.”
De crisis heeft volgens de aartsbisschop militaire, propaganda-, politieke en economische dimensies: “Er heerst angst. Rusland heeft openlijk gezegd hier een andere regering te willen. Ook zien we dat aardgas hier als economisch wapen wordt gebruikt.”
Sjevtsjoek vroeg Europese christenen hartstochtelijk om gebed. “Dagelijks om acht uur bidden we de rozenkrans – bid alsjeblieft met ons mee voor vrede in Oekraïne. Dat is heel belangrijk, want wie bidt, is niet bang meer, hij kalmeert en kan nadenken.”
Christenen, stelde hij, “moeten nee zeggen tegen geweld en oorlog. Wereldwijd zien we een verafgoding van geweld opkomen. Nee. Militaire agressie is het slechtste antwoord op een probleem.”
Hij verwijst naar de cultuur uit de Sovjettijd, waarin hij zelf dienstplichtig militair was. “Destijds was geweld de eerste reactie, niet de laatste: ‘Eerst slaan, dan praten.’” Iets daarvan ziet hij terug in de Russische dreigementen aan het Oekraïense adres. “Als je over dialoog begint, zien ze je als zwak. Maar wij moeten ons cultureel, religieus en politiek verzetten tegen geweld als de oplossing.”
Ook intern ligt er een grote taak voor de verschillende Kerken in het land. “Uit onderzoek blijkt dat Oekraïners het meeste vertrouwen stellen in het leger, vrijwilligers en in de Kerken. 63% van mijn landgenoten vindt de Kerken de meest betrouwbare instituties. Dat geeft ons een grote verantwoordelijkheid richting de samenleving.”
Naast het gebed, probeert zijn eigen Grieks-katholieke Kerk ook een praktisch antwoord te geven op de noden van mensen. “We proberen solidair met hen te zijn; dit jaar speciaal met de mensen die het door de gestegen energieprijzen letterlijk koud hebben. En wij verkondigen hoop. Iedereen zegt dat alles slecht is, maar als christen hebben we hoop omdat God met ons is. Dat is goed nieuws voor wie bang, koud of hongerig is.”
De economische noden zijn groot. “De escalatie heeft de Oekraïense economie aangetast. Mensen verliezen hun banen, de stijgende brandstofprijzen hebben een verwoestend effect op de middenklasse. De humanitaire nood neemt toe.” Met een knipoog: “Als jullie ons willen helpen, help ons dan smart houses bouwen, zodat we minder afhankelijk zijn van Russisch gas… dat is ook goed voor de Oekraïense ecologie.”
Parochies in heel Oekraïne zetten zich op diaconaal vlak in. De Caritas geeft niet alleen materiële hulp, maar ook psychologische hulp aan mensen die door de oorlog zijn getraumatiseerd.
Naast Sjevtsjoek sprak ook mgr. Visvaldas Kulbokas. De Litouwse aartsbisschop is sinds medio vorig jaar pauselijk nuntius in Oekraïne.
Hij vertelde hoe in november en december de spanningen al zo hoog waren opgelopen, dat Kiev hem vroeg het oosten van het land niet te bezoeken: dat zou door Rusland als een propagandastunt of provocatie uitgelegd kunnen worden.
Dat hij de door separatisten bezette gebieden wilde bezoeken, is niet gek. Juist daar, in het zuidoosten, is de nood bijzonder hoog, vertelde hij. “In Donetsk en Luhansk zijn de mensen afgesneden van steun. Daar is voorzien in de eerste levensbehoeften een uitdaging. De parochies daar hebben steun nodig voor hun humanitaire hulp.”
De pastorale zorg in het betwiste gebied kan vooralsnog doorgaan, al “leven priesters daar onder de armoedegrens”, zegt Sjevtsjoek. “De priesters die bleven zijn de helden van onze tijd. Dat is ons beleid: wij blijven bij onze mensen.”
Beide aartsbisschoppen spraken ook over de mogelijkheid van een bezoek van paus Franciscus aan Oekraïne. Volgens Sjevtsjoek ziet de bevolking van het in meerderheid oosters-orthodoxe land de paus “als de meest gezaghebbende figuur. We bidden dat hij ons op een dag komt bezoeken”.
Kulbokas zei te hopen dat “zo’n bezoek snel mogelijk zal zijn”. Of en wanneer het ervan komt, is “aan de paus persoonlijk”.
Het belang dat de Kerk hecht aan dialoog als middel tot oplossing van conflicten, komt ook naar voren in een analyse over de Vaticaanse diplomatie in voormalige Sovjetgebieden, die deze week in Katholiek Nieuwsblad verschijnt.
Daaruit blijkt ook dat de Heilige Stoel met een helikopterblik kijkt en zal niet snel partij kiezen in een conflict. Ook is het Vaticaan gevoelig voor de perspectieven van alle bij een conflict betrokken partijen.
In het geval van Oekraïne betekent dat laatste dat de Heilige Stoel ook Russische gevoeligheden in het oog houdt. Met name gaat het dan om de toezegging, gedaan rond het uiteenvallen van de Sovjet-Unie, dat de NAVO niet zou uitbreiden. Toch zijn voormalige Warschaupact-landen inmiddels lid en zijn Oekraïne en Georgië momenteel kandidaat-lid.
Hoe dan ook blijft de Heilige Stoel hameren op dialoog. Paus Franciscus zei onlangs nog dat ondanks “het oorverdovende lawaai van de oorlog”, de beschikbare oplossingen “dialoog en broederschap” zijn, “twee essentiële speerpunten in onze inspanningen om de crisis van het huidige moment te overwinnen”.
Lees de hele analyse ‘De Heilige Stoel kijkt van bovenaf naar de crisis in Oost-Europa’ in Katholiek Nieuwsblad van deze week.
Gratis kennismaken met Katholiek Nieuwsblad? Klik hier.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
