Katholieken van de Byzantijnse ritus bereiden zich sinds januari voor op de Veertigdagentijd. Geestelijken en parochianen in het Amerikaanse Texas, waar veel Byzantijnse migrantenkerken te vinden zijn, leggen uit wat deze ‘voorbereiding op de voorbereiding’ inhoudt.
De zondag van Zacheüs, die dit jaar viel op 22 januari (of 29 januari voor sommige parochies), is de eerste van de vijf zondagen van voorbereiding op de vastentijd, met als hoogtepunt Vergevingszondag, ook bekend als ‘Cheesefare Sunday’, die dit jaar op 19 februari (of 26 februari) valt.
“De vastentijd is een voorbereiding op Pasen. Maar deze zondagen zijn ook weer een voorbereiding op de vastentijd”, zo legt Pavlo Popov uit. Hij is pastoor van de Oekraïens-katholieke parochie St. Sophia’s in The Colony, Texas, een voorstad van Dallas. “We bereiden ons voor op de voorbereiding.”
De Oosters-katholieke Kerken omvatten vijf rituele ‘families’, of groepen. Een daarvan is de Byzantijnse ritus, die zelf bestaat uit meer dan een tiental kerken – waaronder Oekraïense, Melkitische en Roetheense.
Om de vastentijd te beginnen vieren veel parochies van de Byzantijnse ritus op zondag een dienst genaamd de ‘Vespers van Vergeving’, die wordt afgesloten met de ‘Ceremonie van Wederzijdse Vergeving’. Volgens Popov “culmineert de geestelijke voorbereiding in de aanloop naar de Grote Vastentijd allemaal op die zondag; dat is volkomen logisch, zodat je de vastentijd begint met een zuivere ziel, een schone ziel.”
“In het licht van de oorlog is het voor veel Oekraïens-katholieken momenteel lastig om aan vergeving te denken”
Tweet dit!
Tijdens de ceremonie van wederzijdse vergeving vragen geestelijken en parochianen elkaar om vergeving en verzekeren zij elkaar dat vergeving van God komt. Deze ceremonie markeert het begin van de Grote Vastentijd voor de katholieken van de Byzantijnse ritus.
“Tijdens de vastentijd heb je een duidelijke visie, eigenlijk waar je verder aan moet werken”, vertelt de priester. “Je ogen zijn heel helder. Tijdens de vastentijd denk je niet na of zoek je niet naar wat je moet doen. Je weet het al. Het is er. Je werkt gewoon aan wat je al hebt voorbereid. Verlangen, nederigheid, berouw, vergeving, het mysterie van God onder ogen zien.”
Volgens Popov is het momenteel voor veel parochianen lastig om aan vergeving te denken in het licht van de oorlog in Oekraïne. Hoewel de St. Sophia-parochie ook niet-Oekraïners telt, zijn er ook veel leden van de parochie die zelf Oekraïense immigranten zijn. “De enige gedachte die hen momenteel bezighoudt is hoe te overleven.”
Maar hij voegt eraan toe dat “de oorlog ooit zal eindigen” en dat vergeving “een proces is”. Hij moedigt parochianen aan om dit jaar op parochieniveau aan de Vespers van Vergeving te denken, met de nadruk op individuele relaties, door te zeggen: “Vergeef me, broeder, want ik heb je onrecht aangedaan, of vergeef me, mijn zuster, voor al mijn nalatigheid, al het onrecht dat ik je heb aangedaan.”
Veel parochianen van de St. Sophia-parochie rijden lange afstanden om de vieringen bij te wonen. “Als getrouwde priester met kinderen besef ik wat het is voor ouders om twee keer op dezelfde dag naar de kerk te komen.” De parochie viert daarom een verkorte vorm van Vergevingsvespers aan het eind van de zondagse Goddelijke Liturgie.
“De rituelen van de Vergevingsvesper zijn “een springplank” voor de Grote Vastentijd”
Tweet dit!
Een andere Byzantijnse parochie in de Amerikaanse staat Texas, de St. Basil the Great Byzantine Catholic Parish in Irving, viert de vergevingsvespers in de vroege namiddag. Als cantor in St. Basil is Elizabeth Freiberg zeer vertrouwd met de melodieën. “We hebben een standaard gezang dat we het hele jaar door gebruiken en het is gebaseerd op de majeur-toonsoort”, zo legt Freiberg uit. “In het midden van deze Vespers krijgen de antwoorden plotseling in mineur… je voelt het.”
Zij zingt de eerste paar regels: “Verberg uw gezicht niet voor uw dienaar, want ik ben in nood. Antwoord snel; kom dicht bij mijn ziel en verlos mij.”
Voor Freiberg markeert deze beklemmende melodie het ware begin van de Grote Vastentijd. “Je realiseert je dat dit echt is, al die voorbereidingen die we hebben getroffen.”
John Mefrige, priester van een melkitisch-katholieke parochie in San Antonio, legt uit hoe de Ceremonie van Wederzijdse Vergeving in z’n werk gaat. De priester zegt allereerst tegen de gelovigen: “Aan het begin van onze reis naar Pascha moeten we erkennen dat er vaak obstakels zijn voor het ontvangen van Gods genade, en een van die obstakels is onvergevingsgezindheid. En daarom wil ik u, mijn gemeenschap, vergeving vragen voor alles wat ik heb gedaan of wat ik heb nagelaten als uw pastoor.” Dan maakt de priester een knieval en zegt: “God, vergeef mij, een zondaar.”
Een parochiaan benadert hem vervolgens en zegt: “God vergeeft u, en ik vergeef u, vader.” De parochiaan en priester wisselen de “vredeskus” uit, een omhelzing en een kus op elke schouder. “En die persoon komt naast me staan”, zegt Mefrige. “En de volgende persoon komt naar me toe en we herhalen dezelfde uitwisseling en dan gaan ze naar de volgende persoon en zij hebben ook de volgende uitwisseling. En we gaan door tot de hele kerk omringd is door mensen.”
Volgens Mefridge zijn de rituelen van de Vergevingsvesper “een springplank” voor de Grote Vastentijd. Voor de katholieken van de Byzantijnse ritus is de Vespers van Vergeving een hoogtepunt, een crescendo – in mineur – dat leidt tot de spirituele reis van de vastentijd en uiteindelijk tot de viering van de verrijzenis van de Heer op Pasen.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
