Gooit het Vaticaan de deur botweg dicht in het gezicht van medewerkers die weigeren zich te laten vaccineren tegen het coronavirus, zoals her en der is gesuggereerd? De waarheid ligt een tikje genuanceerder.

Het bestuur van de staat Vaticaanstad vaardigde op 8 februari een decreet uit. Daarin staan ‘coronamaatregelen’ waaraan staatsburgers en medewerkers van Vaticaanstad en mensen die in de Romeinse curie werken zich op Vaticaans grondgebied moeten houden. Doel is de verspreiding van het virus tegen te gaan.

Bekende maatregelen

De meeste maatregelen zijn inmiddels welbekend, zoals social distancing, beperkingen op de bewegingen en bijeenkomsten van mensen en het dragen van mondkapjes. In een onbekend aantal gevallen kunnen ze ook het ontvangen van een vaccin omvatten.

In een latere verklaring, op 18 februari, schreef het Vaticaan dat het hierbij gaat om mensen die door hun werk met het algemene publiek of derde partijen in aanraking komen, of “risico’s vormen voor de veiligheid van andere medewerkers”. Over welke functies het concreet gaat, is nog niet duidelijk.

Vaticaanse werkvloer

Degenen in deze groep die om bewezen medische redenen geen vaccin kunnen ontvangen, zijn hiervan uitgezonderd – er wordt dan naar alternatief werk gezocht, waarbij de betrokken werknemers hun oude salaris behouden.

Degenen onder hen die om niet-medische redenen weigeren een vaccin te ontvangen, vallen echter juridisch gezien onder dezelfde mogelijke maatregelen als anderen die aan geldende veiligheidsvereisten op de Vaticaanse werkvloer weigeren te voldoen.

Daarop staan in Vaticaanstad al sinds 2011 boetes die uiteenlopen van 25 tot maximaal 1500 euro per overtreding. En inderdaad: in het uiterste geval kan volgens die regels een arbeidsovereenkomst ontbonden worden.

Niet straffend

Volgens het Vaticaan zelf moet de verwijzing naar die oudere regelgeving en de mogelijke maatregelen daarin echter “in geen enkel geval” worden gezien als “straffend” of sanctionerend.

Ze maken volgens de verklaring “een flexibel en proportioneel antwoord” mogelijk op een medische noodsituatie, waarin een balans wordt gevonden tussen “het waarborgen van de gezondheid van de gemeenschap en de individuele keuzevrijheid, zonder enige vorm van repressie voor de medewerker”.

Wel moet bij “vrijwillige deelname aan een vaccinatieprogramma dus het risico in acht genomen worden dat enige weigering door de betrokken persoon een risico kan vormen voor hemzelf, voor anderen en voor de werkomgeving”.

De gezondheid van de gemeenschap kan volgens het Vaticaan altijd worden gewaarborgd door “alternatieve oplossingen” te vinden, zodat iemand die geen vaccin wil, kan blijven werken.

Vaticaans vaccinatieprogramma

Dat het Vaticaan vaccineren tegen het coronavirus belangrijk vindt, was voor het decreet ook al duidelijk. In Vaticaanstad loopt sinds midden januari een vrijwillig vaccinatieprogramma. Paus Franciscus is inmiddels gevaccineerd en emeritus-paus Benedictus heeft aangegeven ook een vaccin te willen ontvangen.

Vaticaanstad is ’s werelds kleinste onafhankelijke natiestaat en heeft een bevolking van ongeveer achthonderd mensen. Samen met de Heilige Stoel had het in 2019 4618 mensen in dienst. Voor zover bekend werden sinds maart 2020 minstens dertig coronabesmettingen vastgesteld; geen van deze mensen overleed aan het virus.

Overtrokken

Hoe veel van de bijna vijfduizend burgers en medewerkers onder het nieuwe decreet een vaccin zouden moeten ontvangen, is op dit moment niet helder. Dat koppen als ‘Vaticaan weert én bestraft vanaf nu vaccinweigeraars’ of ‘Geen prik, geen baan: Vaticaan haalt teugels aan voor Covid anti-vaxxers’ en openingzinnen als “In Gods huis is plaats voor iedereen, behalve dan voor mensen die zich niet hebben laten vaccineren tegen covid-19” overtrokken zijn, is dat duidelijk wel – ze dragen aan een gezond kritisch debat over dergelijke maatregelen ook weinig bij.

Bronnen: Catholic News Service, Catholic News Agency, vaticannews.va