Op het een of andere sociale medium las ik laatst de gevatte oneliner: “Tradition: Peer pressure of dead people.” Traditie als groepsdruk van de doden: het lijkt wel een beetje op de even gevatte, maar iets positiever geformuleerde uitspraak van G.K. Chesterton, die traditie ooit omschreef als “democratie van de doden”.
Voor deze katholieke schrijver was precies dat ook de diepere zin van de feesten van deze dagen, Allerheiligen en Allerzielen. Als de dood niet het laatste woord heeft, hoeft het graf ook niet te zwijgen. We mogen de stemmen van al die mensen die ons voorgingen in leven en dood, nog altijd laten klinken.
Sommigen zullen dat hinderlijk vinden. De bovengenoemde oneliner zal ook niet per se als compliment voor de traditie bedoeld zijn. Anderzijds: peer pressure van de doden lijkt mij veel minder een blok aan het been dan peer pressure van de levenden.
Ik vermoed dat paus Franciscus dat zal beamen dezer dagen, na de afsluiting van de spraakmakende Amazonesynode. Zo’n bisschoppenvergadering is een vorm van georganiseerde groepsdruk, binnen én buiten de muren van het Vaticaan. Iedereen vindt er wat van, verzamelt medestanders om zich heen en voert de druk op.
De gemoederen lopen op, er wordt met deuren en meubilair (en heiligenbeelden) gesmeten. En daar hebben we het laatste nog niet van gezien. Want de synode mag voorbij zijn, het advies aan de paus mag uitgebracht zijn, maar totdat de paus er zijn eindoordeel over geeft (en vermoedelijk nog lang daarna) zal het onrustig blijven.
Dat is niet altijd fijn, maar het hoort er ook een beetje bij. De katholieke traditie is zo bezien een ingewikkeld krachtenveld van groepsdruk van de levenden en de doden. Een kakafonie van verschillende stemmen, die slechts met veel geduld en wijsheid met elkaar tot een min of meer harmonisch koor omgevormd kan worden. Dat kunnen wij niet zelf. De dirigent aan wie we die bovenmenselijke klus mogen overlaten, is de Heilige Geest.
Die moeten we daar dan vervolgens wel een beetje mee vertrouwen. Ik heb me nogal verbaasd over alle pogingen om de synode als breuk met de traditie te duiden. De deur naar afschaffing van zo’n beetje alles wat katholieken heilig is, zou wagenwijd opengezet zijn. Sommigen vinden dat een goede zaak, anderen vinden het juist een verschrikking. Maar in beide gevallen rekent men buiten de temperende werking die traditie nu eenmaal altijd heeft, of je het nu leuk vindt of niet.
Op de Amazonesynode spraken 28 kardinalen, 29 aartsbisschoppen, 63 bisschoppen, zeven hulpbisschoppen, 27 vicarissen, tien prelaten, 46 priesters, twintig religieuze zusters, 3 religieuze broeders, twee permanente diakens en dertig leken met elkaar. En dat was nog maar enkel binnenskamers.
Daarbuiten spraken nog vele duizenden theologen, geestelijken, deskundigen, commentatoren en gewone gelovigen mee. En niet te vergeten al die heiligen voor wiens voorspraak gebeden is. Natuurlijk is er dan onenigheid en verdeeldheid, en niet een van al die stemmen heeft alle wijsheid in pacht. Maar we mogen vertrouwen houden in die goede Geest die deze Kerk leidt, in wie wij allemaal één zijn en blijven.
