De laatste aflevering van Zomergasten laat zien hoe moeilijk het kan zijn om over je geloof in God te spreken in een omgeving waarin ridiculisering maar al te vaak op de loer ligt.
Bij Zomergasten was afgelopen zondag Rosanne Hertzberger te gast. Zij is microbiologe en bij het grote publiek vooral bekend door haar columns in NRC Handelsblad. Ook schreef zij een boek over zogenaamde E-nummers, die bij velen, onterecht zo betoogt Hertzberger in haar boek, bekend staan als te vermijden giftige toevoegingen van een op winst beluste voedselindustrie.
In een decor bestaande uit een drijvend ponton werd zij werd geïnterviewd door Janine Abbring. Het gesprek kwam, naar aanleiding van een filmpje waarop een Joods huwelijksritueel te zien was, op religie.
Het filmpje liet een grote menigte orthodoxe Joden zien (herkenbaar aan de uniforme kleding) die zich rond een bruid verzameld had. Er werd een dansritueel uitgevoerd waarbij de vraag opkwam waarom er (behalve de bruid) alleen mannen in beeld kwamen. De vrouwen waren ergens in de bijkeuken weggestopt, vertelde Hertzberger. Zo ging dat nu eenmaal.
Al snel werd duidelijk dat Abbring niet zo veel opheeft met religie. In het wegstoppen van de vrouwen zag zij haar oordeel bevestigd dat religie toch vooral een instrument van vrouwenonderdrukking is.
Hoewel zij op diverse vragen van Hertzberger de boot had afgehouden – “Nee, ik stel hier de vragen” – hechtte zij er daarnaast kennelijk zo aan duidelijk te maken dat zij, ondanks een christelijke opvoeding, atheïst is, dat zij die informatie met de kijker deelde zonder daar zelfs naar gevraagd te zijn. Zij deed dat bovendien met een gretigheid die aantoonde dat zij over dat gegeven geen enkele onduidelijkheid wenste te laten bestaan.
Rosanne Hertzberger daarentegen, vertelde dat zij praktiserend Jood is. Ik moet toegeven dat ik daar ook een beetje door overvallen werd, zo ingeslepen is kennelijk de tijdsgeest waarin wetenschap en religie vaak tegenover elkaar worden gezet. Ook Abbring bracht dat punt onmiddellijk op: “Ik vind dat toch moeilijk te verenigen, wetenschap bedrijven en religieus zijn”, maar ikzelf had beter moeten weten.
Hertzberger wees er terecht op dat er geen enkele tegenstelling bestaat tussen het zijn van wetenschapper en het zijn van een diep gelovig mens (zij had het daarbij overigens niet over zichzelf maar over diepgelovige collega’s die volgens haar ook uitstekende wetenschappers waren). Helaas kreeg Hertzberger niet de gelegenheid het punt nader uit te werken en strandde de discussie aan de oppervlakte.
Maar niet nadat zich nog een interessant gesprekje had voorgedaan. Nadat Hertzberg had toegegeven praktiserend Joods te zijn, vroeg Abbring of Hertzberger dan ook in God geloofde. En toen viel het gesprek een beetje stil. Hertzberger zei na enig aarzelen en stamelen dat ze dat toch eigenlijk een heel intieme vraag vond. Het contrast met Abbring, die haar atheïsme nog net niet had uitgeschreeuwd, was opvallend.
Hertzberger bracht iets onder woorden dat ik ook altijd zo gevoeld heb. Zodra je toegeeft dat je naar de kerk gaat of bijvoorbeeld een studie theologie bent begonnen, vragen mensen (meestal met nauwelijks onderdrukte verbazing): ‘Maar geloof je dan in God?’, en ook ik heb die vraag altijd als ongemakkelijk en intiem ervaren.
Maar waarom is dat eigenlijk zo? Roept het Evangelie of dan in ieder geval toch de brieven van Paulus ons niet juist op om ons geloof van de daken te schreeuwen? Daarbij past het toch nauwelijks om de geloofsvraag zelf als te intiem uit de weg te gaan?
En toch voel ik precies hetzelfde als Hertzberger. De vraag is intiem, raakt aan je wezen en het antwoord wil je misschien om die reden niet met iedereen zomaar delen. Het is een vraag naar een persoonlijke en buitengewoon ingewikkelde relatie. Over dergelijke relaties hoef je niet altijd te zwijgen, maar voor je daarover kunt spreken moet wel sprake zijn van een veilige omgeving. In het huidige tijdsgewricht ligt ridiculisering anders, helaas, te vaak op de loer.
Prof. mr. Reinout Wibier is hoogleraar Privaatrecht aan de Universiteit van Tilburg en student theologie.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
