Het gezin zou een van de kernpunten van zijn beleid worden, beloofde bisschop Jan Hendriks het bisdom Haarlem-Amsterdam drie jaar geleden. Ondanks positieve ontwikkelingen blijft het gezin een zorgenkindje: “Er is veel nood aan ondersteuning.”

Toen hij in juni 2020 aangesteld werd als bisschop van Haarlem-Amsterdam, schreef Jan Hendriks een brief aan alle gelovigen van zijn bisdom, waarin hij aangaf welke thema’s hij naar de voorgrond wilde halen. “Jongeren en gezinnen hebben recht op onze aandacht”, schreef de kersverse bisschop.

“Zij zijn bezig hun leven vorm te geven en hun kinderen op te voeden. Het is daarom van groot belang dat wij gemeenschap, steun en vorming bieden om hun mooie roeping – waar in onze tijd te weinig aandacht voor is – waar te kunnen maken.”

Gezinnen onder druk

Ruim drie jaar na dato is bisschop Hendriks onverminderd overtuigd van het belang van aandacht voor gezinnen. Die zijn namelijk cruciaal voor het doorgeven van het geloof en het Evangelie, ziet hij. “Zij zijn de toekomst van de Kerk, maar het gaat ook om die families, hier en nu. Ik wil hen steunen in hun verlangen om een katholiek gezin te zijn en iets door te geven van de waarden van het Evangelie.”

Gezinnen staan in deze tijd “best wel onder druk”, merkt Hendriks. “De grootste uitdaging is dat gezinnen te zeer alleen staan. De gemeenschap is fundamenteel voor wie katholiek wil zijn. Voor gezinnen is het belangrijk dat zij andere gezinnen kunnen ontmoeten, die dezelfde waarden willen beleven als zij.”

Om die reden besloot bisschop Hendriks het gezin te noemen als een van de speerpunten waarmee hij zich aan ‘zijn’ bisdom voorstelde. “Er is veel nood aan ondersteuning en betrokkenheid”, legt hij uit. “We moeten hen helpen hun geloof te beleven en daarin te kunnen groeien.”

Familiedagen

In het bisdom Haarlem-Amsterdam heeft die steun de vorm van regionale familiedagen. Dat concept is na Hendriks’ aantreden vormgegeven door Jeroen en Marleen van Kreij-Warnaar, die met behulp van een aantal fondsen voor het familiepastoraat zijn aangesteld. Hun opdracht is om regio’s in het bisdom te helpen met het opzetten van deze familiedagen, die draaien om viering, catechese en samenzijn. Inmiddels wordt het concept op negen plaatsen uitgevoerd.

Over het algemeen worden de familiedagen goed ontvangen, kan bisschop Hendriks vertellen. “Men ervaart het als goed om met andere gezinnen in die sfeer samen te kunnen zijn.” Het project vraagt veel inzet omdat op iedere plek vrijwilligers zich moeten inspannen voor de organisatie, maar het bisdom kan helpen, aldus de bisschop. “Ik hoor van verschillende plaatsen dat als men eenmaal bezig is en het succes gezien wordt, dat dan het enthousiasme ook groeit.”

Zelf is hij ook tevreden, maar tegelijkertijd merkt hij de kwetsbaarheid van zulke projecten. “Soms hangen dingen van slechts enkele mensen af. Dan kom je heel gemakkelijk in een crisissituatie terecht.”

‘Weinig tijd’

Als hoofd van het bisdom Haarlem-Amsterdam is Hendriks ook lid van de Nederlandse bisschoppenconferentie. Momenteel is het gezin daar geen prominent gespreksonderwerp, aldus de bisschop, wat volgens hem te maken heeft met de langdurige uitval van twee collega’s door ziekte. Dat de bisschoppen weinig over gezinszaken overleggen, is volgens Hendriks ook niet perse funest voor het thema. “Het belangrijkste is toch wel wat er in de bisdommen gebeurt”, zegt hij.

Ook geeft hij aan dat diocesane gezinsmedewerkers periodiek samenkomen voor uitwisseling. “We moeten uitkijken met het creëren van allerlei vergaderstructuren. Anders loop je het risico dat de weinige beschikbare tijd – zowel voor bisschoppen als alle andere mensen die zich hiermee bezighouden – opgeslorpt wordt door overleg.”

Referentschap

Voorheen had de bisschoppenconferentie een bisschop-referent voor huwelijk en gezin – een referentschap is een landelijke ‘portefeuille’ voor een beleidssector – maar volgens Berry van Oers, woordvoerder van de kerkprovincie, is het referentschap opgeheven toen besloten werd dat gezinszaken bij de individuele bisdommen kwamen te liggen.

Bisschop Hendriks vindt het echter “zeker een goed idee” als het referentschap voor huwelijk en gezin weer een plaats binnen de bisschoppenconferentie zou krijgen. In principe is hij zelf bereid om dat referentschap op zich te nemen, al betwijfelt hij of dat te combineren valt met de twee portefeuilles die hij al heeft. “De taken die je krijgt, moeten wel te doen zijn.”

Aanmoediging en belangstelling

Datzelfde geldt voor zijn eigen bisdom. “Een bisschop kan natuurlijk niet alles zelf doen. Ik zie mijn taak vooral in aanmoedigen en mensen geven wat ze nodig hebben om iets mogelijk te maken.”

Zelf is hij graag bij een gezinsactiviteit als zijn agenda het toelaat, vertelt bisschop Hendriks. “Ik vind het belangrijk om belangstelling te tonen en om actief ruimte te geven aan goede initiatieven.”

Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met het Instituut voor Huwelijk, Gezin en Opvoeding.