Else de Vries ontdekte tijdens haar studies epidemiologie en psychologie dat vaders veel te weinig aan bod komen in zowel wetenschappelijk onderzoek als in de hulpverlening. “De band tussen moeder en kind is nog steeds dominant.”

De Vries promoveerde in september aan de Universiteit van Leiden op haar proefschrift Focus on Fathers. Haar hoop is dat haar promotieonderzoek helpt om het wetenschappelijk onderzoek naar ouderschap een andere focus te geven. “Nu is het nog te veel op de moeder gericht, dat kan en moet anders. Focus op beide ouders, dat is het beste.”

‘Meer moeite doen’

“Jonge vaders werken vijftig procent meer per week dan jonge moeders, dat maakt het in de praktijk makkelijker voor onderzoekers om moeders te betrekken. Voor vaders moeten ze meer moeite doen”, verklaart De Vries waarom vaders ondervertegenwoordigd zijn in ouderschapsonderzoek.

“Het was voor mij ook wat lastiger om vaders in mijn onderzoek te betrekken, maar het kan wel. Ik hoop dat mijn onderzoek een beetje helpt, dat er meer en beter over nagedacht wordt.”

Rolverdeling

“Bij opvoedingsondersteuning lijkt ook het idee te heersen dat moeders een effectiever doelwit zijn dan de vaders”, ziet ze. “Dat kan best zo zijn, maar het geeft de vaders geen kans. Toch weten we uit onderzoeken dat vaders en moeders even goede opvoeders zijn. Ze reageren even goed op signalen van hun kind. Alle opvoeders van een kind zijn belangrijk, ook de vaders.”

Hulpverleners zouden niet alleen minder naar alleen de moeder moeten kijken, maar ouders er ook bewust van moeten maken wat het met hun kinderen doet als ze een traditionele rolverdeling hebben, denkt De Vries.

Als ouders zelf graag in de traditionele rolverdeling willen blijven, is dat prima. “Accepteer dan wel de consequentie dat ongelijkheid blijft bestaan. Moeder die thuisblijven om voor de kinderen te zorgen, maken geen carrière. Als zij alleen komen te staan, hebben ze niets om op terug te vallen.”

Ruimte voor meer gelijkheid

Ouderschap en een carrière gaan prima samen, weet ze. Op het gebied van verlof voor (nieuwe) vaders zijn bijvoorbeeld de nodige veranderingen te zien – al denkt de onderzoekster dat daar nog steeds ruimte voor meer gelijkheid is.

“Er is nu wel een iets ruimere verlofregeling voor vaders, waarin ze een week volledig betaald krijgen en vijf weken zeventig procent van hun salaris krijgen”, zegt ze. “In de praktijk wordt hier amper gebruik van gemaakt: die regeling is alleen mogelijk voor vaders die genoeg geld verdienen. Datzelfde geldt voor ouderschapsverlof bij oudere kinderen. Daarin moet echt een cultuuromslag plaatsvinden.”

Nog steeds komt na de scheiding de zorg voor de kinderen vaak bij de moeder terecht. “Je kunt je afvragen waarom dat zo is en of dat goed is voor het kind. Ik heb zelf co-ouderschap met de vader van mijn dochter en daar ben ik heel blij mee. Hij kan het net zo goed als ik.”

Een ‘papadag’ wordt wel steeds gewoner; dat is al winst ten opzichte van vroeger, ziet De Vries. “Maar als daar geen ‘mamadag’ tegenover staat, blijft de verhouding ongelijk. Die dag heb je de zorg voor je kinderen, geen vrije dag of een verwenmoment. Zo klinkt dat soms wel.”

Gendersocialisatie

Voor haar promotieproject deed ze meerdere onderzoeken, waaronder naar gendersocialisatie. In dat onderzoek bekeek ze hoe ouders aan hun kinderen laten weten hoe ze zich zouden moeten gedragen. Daaruit bleek dat vaders dat heel subtiel doen in taalgebruik en moeders dat juist via spelen met de kinderen doen.

“Eén aspect in het onderzoek ging over de ideeën van kleuters over mannelijke en vrouwelijk beroepen, want in die leeftijd leren kinderen veel over gender. Dan gaan de kinderen onderscheid maken tussen jongens en meisjes. Ze proberen de wereld beter te begrijpen.”

“Daarom is het belangrijk welke boodschappen zij uit hun omgeving doorkrijgen”, vervolgt De Vries. “Uit dit onderzoek bleek dat vaders en moeders gendertypering doorgeven. Ook op school gebeurt dat: een begroeting met ‘goedemorgen jongens en meisjes’ vergroot bijvoorbeeld het verschil.”

‘Normaal’

Ouders die een traditionele rolverdeling hebben, geven dat voorbeeld door aan hun kind. Dat ziet dat dan als ‘normaal’ en gaat het voorbeeld nadoen. Als je wilt dat je kind anders gaat leven, leef dat dan ook voor, adviseert De Vries.

“De gendertypering zit tegenwoordig meer in subtiele boodschappen. Ouders zeggen vaker: ‘O wat leuk’ als een meisje met poppen aan het spelen is dan als ze met treintjes speelt. Als vaders dit doen heeft het al invloed op hoe stereotiep kleuters denken over beroepen. Daar kunnen ouders zich meer bewust van zijn en juist het spelen met treintjes bekrachtigen.”

“Ouders praten ook vaak in karaktereigenschappen over hun kinderen, zoals dat meisjes lief en aardig zijn. Daarmee moedig je dat aan. Jongens worden meer aangemoedigd om wat stoerder te zijn. Zij krijgen ook vaker mechanisch speelgoed. Je kunt je kind beide aanbieden, dan kan het kind zelf kiezen. Dat is beter voor de ontwikkeling.”

Dit artikel kwam tot stand in samenwerking met het Instituut voor Huwelijk, Gezin en Opvoeding.