Het zal een stille en eenvoudige kerst worden in het Heilig Land, zonder aangelichte kerstbomen en zonder openbare evenementen. De hoogstgeplaatste katholieke geestelijke in de regio, kardinaal Pizzaballa, is echter vastbesloten van Kerstmis een feest te maken: “Ook in het Heilig Land hebben we het recht en de plicht om Kerstmis te vieren.” 

Het zal een sobere kerst zijn in het Heilig Land, nu het sinds 7 oktober opnieuw ondergedompeld is in een “zee van haat, wrok en wraak”. Een Kerstmis dus “van rouw en pijn”, zoals paus Franciscus onlangs zei. Een Kerstmis dat toch in zijn essentie gevierd zal worden: de geboorte van Christus op aarde, licht over de duisternis van de wereld, de boodschap van leven dat de dood overwint. Dat is in ieder geval wat kardinaal Pierbattista Pizzaballa, Latijns patriarch van Jeruzalem, hoopt. We spraken hem een paar dagen voor Kerstmis.

Hoe ziet Kerstmis er dit jaar uit in het Heilig Land?

Kardinaal Pizzaballa: “Een eenvoudig, bescheiden Kerstmis… Er zullen geen publieke evenementen zijn, we zullen geen bomen verlichten, we hebben alle activiteiten geannuleerd. Maar we zullen de liturgische vieringen niet opgeven, en het kerstfeest vieren voor de kinderen, die recht hebben op Kerstmis en niet de prijs zouden moeten betalen voor dit geweld. Een intiemer en vertrouwder kerstfeest dus, maar wel een dat we mooi willen vieren.”

De paus vraagt voortdurend om aandacht en gebed voor het Heilig Land. Hoe belangrijk is dit voor jullie?

“De nabijheid van paus Franciscus is fundamenteel voor ons. In deze situatie waarin we als Kerk alleen staan, maar tegelijkertijd proberen er voor iedereen te zijn en juist daarom vaak niet begrepen worden, is de aanwezigheid van de paus – ook al is het op afstand – een grote troost.

Daarnaast belt de paus heel vaak met de pastoor van Gaza, pater Gabriel Romanelli, en ook met ons om het laatste nieuws te krijgen en zijn solidariteit met ons te betuigen. Met Kerstmis stuurt hij ook zijn aalmoezenier, kardinaal Krajewski, juist om zijn nabijheid te laten zien.” 

Juist op het terrein van de parochie van pater Romanelli in Gaza, was recent een aanval door een sluipschutter, waarbij twee vrouwen omkwamen…

“Als Latijns Patriarchaat van Jeruzalem hebben we dit nieuws met grote bezorgdheid vernomen. We hebben onze innige deelneming betuigd aan de familie die getroffen is door deze zinloze tragedie. Tegelijkertijd kunnen we gewoon niet begrijpen hoe het mogelijk was om zo’n aanval uit te voeren, vooral in een tijd waarin de hele Kerk zich voorbereidt op Kerstmis.” 

Hoe bereidt u zich ondertussen voor op Kerstmis en hoe gaat u het vieren?

“Ik ga Kerstmis zoals altijd vieren in Bethlehem, waar ik hoofdcelebrant zal zijn bij alle geplande vieringen. Ik ga mijn best doen om mijn hart vrij te houden van de gevoelens van desoriëntatie die ons omringen. En ik ga proberen om mijn gemeenschap te helpen om zo vredig mogelijk dit kerstfeest te ervaren, omdat we het recht en de plicht hebben om Kerstmis plechtig en vreugdevol te vieren.” 

Welke hoop kan Kerstmis brengen voor een volk dat geraakt wordt door weer een nieuw conflict? 

“Kerstmis brengt altijd een boodschap van hoop. Het is een boodschap die al eeuwenlang dezelfde is, alleen wijzelf veranderen. Te midden van deze situatie van grote haat is het heel belangrijk om deze negatieve emoties niet de overhand te laten hebben, om ruimte te maken voor Jezus die komt.

In het evangelie volgens Lucas staat: ‘Er was geen plaats voor hen’, voor de Heilige Familie, maar uiteindelijk vond God een plaats voor hen. Dit moet ook onze boodschap van vandaag zijn: in een wereld waar het onmogelijk lijkt om samen te leven, onmogelijk om plaats te maken voor de ander, nodigt Kerstmis ons uit om plaats te maken voor onze naaste, omdat de ander, Jezus, plaats heeft gemaakt voor ons.” 

Maar is er enige hoop om het terrorisme te verslaan? Hoe kun je een ideologie als die van Hamas verslaan?

“Dat is niet eenvoudig. Je moet beetje bij beetje, met geduld, alles verwijderen wat die ideologie voedt. Met andere woorden, de wortels moeten worden verwijderd; het heeft geen zin om de takken af te knippen die terug kunnen groeien. Daarom moeten de Palestijnen eerst een perspectief krijgen dat ze nu nog niet hebben. Ze moeten duidelijke, welomschreven, precieze perspectieven krijgen, meer dan ze tot nu toe hebben gehad.

Dan is er het religieuze aspect: Hamas is ook een religieuze ideologie en daarom is een interreligieuze dialoog heel belangrijk, net zoals het heel belangrijk is om een religieus discours te koesteren dat niet gericht is op haat.”

Wat kunnen wij als christenen doen, die weliswaar ver van deze plaatsen wonen maar die toch als dichtbij ervaren omdat het de plaatsen zijn waar Jezus op aarde leefde?

“Bidden is absoluut het eerste wat we moeten doen. Daarnaast is er behoefte aan echte, humanitaire steun. Ik heb gezien dat de wereld heel verdeeld is over de situatie hier, dat het bijna onmogelijk lijkt om beide partijen lief te hebben. Ik denk echter dat het belangrijk is om als christenen de dingen bij naam te noemen en tegelijkertijd de relaties met iedereen open te houden en te zeggen dat we iedereen liefhebben. Ondanks al dit enorme geweld moeten we niet vergeten dat God uit liefde mens wordt en ons een nieuwe manier van in de wereld zijn laat zien, namelijk om uit liefde je leven te geven voor anderen.”