Waarom radicaliseert iemand? Waar ligt het omslagpunt tussen gezond geloven en anderen opofferen voor je idealen? Die vragen staan centraal in De Hoogvlieger, het thrillerdebuut van theoloog Reinier Sonneveld.

Vier jaar geleden begon Sonneveld aan de roman, toen de bloedstollende gebeurtenissen die hij beschrijft vooral speculatief waren. Nu het boek er ligt, spelen de drones die erin voorkomen een grote rol in de oorlogen in Oekraïne en het Heilig Land. Ook beschrijft hij anonieme moordenaars op afstand en de mogelijkheid om op aanslagen te bieden. De auteur zag welke kant het op kan gaan met religie en nieuwe technologieën – en vooral wat er gebeurt als de mensen die zich daarvan bedienen ontsporen.

Toch eindigt De Hoogvlieger hoopvol, met een imam die een oude legende vertelt die in vele gedaanten in vele religies terugkeert. “Ieder van ons draagt op de ene schouder een demon mee en op de andere een engel. Ze fluisteren ons allebei adviezen in, maar wij houden altijd de keuze wie we gehoorzamen.”

Meeslepend boek

Het vergeten evangelie, Het voordeel van de twijfel en Waar is God in de crisis?: het oeuvre van theoloog en scenarioschrijver Sonneveld bestaat hoofdzakelijk uit non-fictie. Nu vult hij zijn bibliografie aan met zijn eerste fantasieverhaal; een meeslepend boek mét een boodschap. Een thriller die je aan het denken zet en tegelijkertijd zo spannend is dat je alles om je heen vergeet. De uitgever verwoordt het zo: “De Hoogvlieger is een thriller die je anders naar het nieuws laat kijken. Alle technologieën in het boek bestaan al, dus waarom is het eigenlijk niet al lang misgegaan? En als het misgaat, zal het dan zo gaan?”

“Fictie is rommeliger, ruwer, zoekender”, vertelt de auteur, die zich tegenwoordig een of twee dagen per week bezighoudt met non-fictie en drie of vier dagen met fictie. “Theologie zoals ik het deed, gaat meer richting de troost. Het heeft iets keurigs, iets vriendelijks, maar dat is niet het hele verhaal.” De uitstap naar een ander genre ziet Sonneveld als een logische stap. “Op mijn tiende vertelden mijn ouders dat ze kinderen gingen adopteren. Ik ging me dat voorstellen en daar verhalen over schrijven. Ik schreef voor het schoolkrantje en later als student heb ik honderden verhalen geschreven om uit te drukken wat me bezighoudt.”

Twee nieuwsfeiten

Het idee voor De Hoogvlieger begon met twee nieuwsfeiten, die Sonneveld opvielen omdat er in beide gevallen een link was met religie. Het gaat om de aanslag in april 2011 in een winkelcentrum in Alphen aan den Rijn, waarbij een man zes mensen doodschoot en vervolgens de hand aan zichzelf sloeg, en om de moord op oud-minister Els Borst in februari 2014 door een man die zijn daad een “goddelijke opdracht” noemde. Beide daders hadden een gereformeerde achtergrond. “Ze waren allebei geestesziek. Vanwege hun achtergrond voelde ik de neiging om ze te verdedigen. Ik stelde me de vraag: waar gaat het mis in religies, waar ontsporen ze?”

Sonneveld bedacht voor zijn boek een gruwelijke aanslag, die zomaar plaats had kunnen vinden: geen sciencefiction, maar een door religie gedreven terroristische aanslag met huis-, tuin- en keukentechnologie. Een op afstand te bedienen drone takelt een willekeurig gekozen toerist van het Sint-Pietersplein in Rome omhoog en laat hem te pletter vallen op het kruis bovenop de koepel van de basiliek. Dat is ook nog eens live te zien op tv. Een aanslag op afstand; de dader loopt geen enkel risico. Sonneveld laat hem sociale media inzetten om het ontwrichtende effect van de aanslag zo groot mogelijk te maken.

Geen enkele religie gespaard

Het hele verhaal ademt geloof; de aanslag zelf vindt immers plaats boven het machtscentrum van de paus, het hart van de rooms-katholieke Kerk. De hoofdpersonen, een zorgbehoevende oud-medewerker van de geheime dienst, zijn schoonvader, een thuiszorgmedewerker, een groep geradicaliseerde jonge moslims, de president van Amerika; daders en helden belijden een geloof.

“Ik spaar geen enkele religie, ook het anarchisme niet”, stelt de schrijver. “Elke religie wordt in z’n misvorming getoond, maar ook in zijn bevrijdende kant. Ik probeer te laten zien wat het omslagpunt is tussen gezonde en ongezonde religie, waarin je een ander opoffert voor je ideologie. Er is een groot verschil tussen martelaren en zelfmoordterroristen.”

Kwetsbaar

Door de jaren heen is Sonneveld ervan onder de indruk geraakt hoeveel kracht er in religies schuilt. “Religie is een van de grootste samenbindende krachten. Religie is iets heel kwetsbaars, juist door die enorme kracht. Het lijkt op liefde, daar is hetzelfde mee aan de hand.”

Hoewel zijn thriller allereerst is bedoeld als vermaak, zit er een boodschap in verpakt. “Ik beschrijf ook typische voorbeelden van hoe mensen op een gezonde manier omgaan met hun overtuiging, door de kosten van hun ideaal zelf te dragen. Ik laat zien dat je een keuze hebt.”