Eindexamentijd: stress! Studeren, stampen, herhalen, boeken onder je kussen in de hoop dat de examenstof de volgende ochtend op magische wijze in je hoofd is gekropen en vitaminepillen om je op de been te houden.

Een horde middelbare scholieren is er net vanaf: afgelopen woensdag werden de centrale eindexamens afgesloten en nu is het een aantal weken nagelbijten tot de uitslag komt.

Examentraining

En er hangt veel van af, steeds meer, zo lijkt wel. Niet voor niets hebben tienduizenden leerlingen zich voorafgaand aan de examens extra voorbereid door ­commerciële examentrainingen te volgen.

Volgens Linda Zeegers van de VO-raad, de vereniging van scholen in het voortgezet onderwijs, past de populariteit van de examentrainingen in een trend: ouders en leerlingen worden steeds ambitieuzer. Het wordt ook van ze gevraagd, want de eisen voor het behalen van de examens worden steeds strenger en die voor toelating op een vervolgopleiding ook. Presteren is dus het toverwoord.

‘Zesjescultuur’

Dat werd ook wel een beetje tijd, want de ‘zesjescultuur’ was in Nederland lang heer en meester. ‘Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’ was het adagium en je kop boven het maaiveld uitsteken, dat deed je niet. Hoe vaak zal dat ertoe hebben geleid dat kinderen niet het beste uit zichzelf wisten te ­halen, simpelweg omdat niemand het van ze ­verwachtte? Zonde, want wie van God talenten heeft gekregen, wordt immers ook gevraagd die te ­benutten en niet in de grond te verbergen.

Aan de andere kant slaan we direct ook weer door in onze nieuw gevonden prestatiedrang. Zie de peperdure examentrainingen, maar ook het nieuws dat zelfs steeds meer tieners al met een burn-out te kampen hebben. En dan hebben we het nog niet over wat het doet met degenen die talenten hebben gekregen die in onze maatschappij veel minder worden gewaardeerd.

VMBO

Daarvan getuigt ook de reactie van een VMBO-leerlingbegeleidster op een item van het Jeugdjournaal waarin enkel de leerlingen met de hoogste Citoscore de hemel in werden geprezen. “Waar is de aandacht voor de leerling die een score heeft van 525 of lager, die eigenlijk ook supertrots mag zijn op zijn/haar prestatie?” schreef Lisette van den Beld op Facebook.

“De vmbo-leerling is zwaar ondergewaardeerd in onze samenleving en zonder het te beseffen werken jullie daar ook aan mee.” ­Bijval uit het hele land en excuses van het Jeugdjournaal volgden.

Talenten

Mogen wij goed scorende leerlingen nu niet meer in het zonnetje zetten en prijzen voor hun prestaties? Natuurlijk wel, ze benutten immers (een van) hun talenten. Maar laten we ook oog blijven hebben voor degenen die nog wat tijd nodig hebben om uit te vinden wat hun talenten precies zijn of die in de luwte met hart en ziel het beste proberen te halen uit heel andere talenten dan rekenen en woordjes stampen. Ook die talenten zijn tenslotte nodig voor de opbouw van de samenleving.