In het Gelderse Afferden werd de katholieke kerk verkocht aan een boeddhistische beweging uit Thailand en omgebouwd tot tempel. Parochianen zijn blij met de nieuwe eigenaren. Enkelen van hen, onder wie ook de voormalige pastoor, zijn vaste bezoekers van meditatieavonden in de tempel. “De boeddhisten investeren enorm veel tijd en energie in het dorp.”
Toen de boeddhistische monniken voor het eerst in hun oranje gewaden door het dorp liepen, keken de dorpelingen toch wel even vreemd op. Ook Mark van Dinteren was wel even verbaasd, geeft hij toe. Als vaste klusjesman is hij nauw verbonden met de Sint-Victor en Gezellenkerk in Afferden. Deze kerk werd twee jaar geleden verkocht aan de Dhammikaya-beweging uit Thailand en door de boeddhistische monniken omgebouwd tot een tempel.
Van Dinteren kwam vaak in de kerk. Hij mist de vieringen en bijeenkomsten wel. Toch is hij ook blij met de nieuwkomers, die volgens hem al goed zijn ingeburgerd: “De boeddhisten zijn vriendelijke mensen en al volledig geaccepteerd door de mensen in het dorp. Ik ben blij dat de kerk tenminste nog gebruikt wordt door mensen die er het beste mee voor hebben.”
De verkoop van de kerk in Afferden is onderdeel van een langdurig proces van kerksluiting in de parochie H. Franciscus en H. Clara. Alleen de Ewaldenkerk in Druten bleef open, de vier andere dorpskerken zijn inmiddels allemaal aan de eredienst onttrokken.
Tijdens het proces van kerksluiting zijn er verschillende initiatieven ingediend door parochianen om de kerken open te houden. Ton Perlo, vice-voorzitter van het parochiebestuur, was medeverantwoordelijk voor de beoordeling van de initiatieven en concludeerde dat ze allen ontoereikend waren: “Ze voldeden niet aan de strenge richtlijnen van het bisdom en hadden het financiële plaatje niet rond. Tja, dan kunnen wij weinig doen”.
“Kerkrichtlijnen laten niet zomaar toe dat andersgelovigen een kerk kunnen kopen”
Tweet dit!
De zoektocht naar een nieuwe eigenaar voor de Sint Victor en Gezellenkerk verliep stroef. Na een periode van lang wachten kreeg het parochiebestuur uiteindelijk een bod van een partij die wel interesse had in het overnemen van de kerk: de boeddhistische Dhammikaya-beweging uit Thailand.
“Dat was een lastige” geeft Perlo toe. “Kerkrichtlijnen laten niet zomaar toe dat andersgelovigen een kerk kunnen kopen.” Hij doelt hier op de richtlijnen van de Kerk dat als een nieuwe religieuze partij het kerkgebouw wil kopen, deze ook lid moet zijn van de Raad van Kerken, een samenwerkingsverband van achttien christelijke genootschappen.
Na uitvoerig beraad wist het parochiebestuur toch uiteindelijk het bisdom te overtuigen om een uitzondering te maken. Het feit dat het een spiritueel centrum bleef, ook al zou dit een boeddhistisch centrum zijn, was volgens Perlo de doorslaggevende factor. “Het blijft een spiritueel gebouw. Het is beter dat er boeddhisten in zitten, dan dat er appartementen in worden gebouwd.”
Op de vraag of de kerk dan in principe ook een moskee zou kunnen worden, antwoordt Perlo met afschuw: “Nee, boeddhisten zijn anders. Die hebben niet echt een religie, zoals de moslims wel hebben.”
Freek van Genugten, beleidsmedewerker bij het Bisdom Den Bosch, beaamt de stelling dat normaliter alleen religieuze partijen die verbonden zijn aan de Raad van Kerken een kerk mogen kopen. Toch was deze zaak een voorbeeld van ‘nood breekt wet’.
Van Genugten: “Er is hier een uitzondering gemaakt omdat er geen andere kopers waren. In de belangenafweging woog het zwaarst dat er een nieuwe partij in kwam die paste bij de functie van de kerk.” Daarbij benadrukt hij ook dat het in de toekomst niet gebruikelijk zal zijn dat er kerken aan andere religieuze groepen zal worden verkocht. “Het zal blijven bij deze uitzondering.”
“Er is hier een uitzondering gemaakt omdat er geen andere kopers waren”
Tweet dit!
Voor luang phi (eerbiedwaardige monnik) Sander Oudenampsen was de kerk een verrassende ontdekking. Als enige Nederlands-sprekende monnik was hij actief betrokken bij de zoektocht naar een goede locatie voor een tempel. Vol trots geeft hij een rondleiding door zijn nieuwe tempel, en toont hij het enorme goudkleurig Boeddha-beeld (“die wordt straks vervangen door een groter beeld uit Thailand”) en de verschillende schilderijen over het leven van de Boeddha.
De locatie van het kerkgebouw is heel geschikt voor een tempel, zegt hij. “Wij waren eerst op zoek naar een locatie in Amsterdam. Maar hier is het veel rustiger. Ideaal voor meditatie”.
Op de vraag of het moeilijk was om als boeddhistische stroming de kerk te kopen, antwoordt hij: “Nee, totaal niet. Ik weet dat het bisdom strikte richtlijnen heeft als het gaat om hergebruik. Wij mochten het kopen omdat volgens hen het boeddhisme officieel geen religie is. Maar dat is, eerlijk gezegd, ook maar een administratieve uitweg geweest. Wij zien het wel als een religie.”
Toch is hij er wel van overtuigd dat het boeddhisme nauw verbonden is met het christendom, en dus goed aansluit bij de oorspronkelijke functie van het kerkgebouw. “Het is allebei gericht op gebed, op meditatie. Dat hoor ik ook terug van de mensen die naar de meditatieavonden komen.”
Regelmatig organiseren de boeddhistische monniken gratis introductieavonden waar de basisbeginselen van het mediteren wordt uitgelegd. Ook steeds meer dorpelingen wonen deze meditatielessen bij, zegt Oudenampsen, waaronder “ook veel mensen die voorheen in de kerk zaten”.
Daarnaast komen ook meer oudere mensen uit het dorp naar hem toe met vragen over het leven. Net als de “pastorale taak van een katholieke monnik”, ziet hij het ook als zijn taak om hier antwoord op te geven en deze mensen les te geven over principes uit het boeddhisme. Hij merkt dat er een honger is naar meer kennis over zingeving. “Ik denk dat het boeddhisme hier veel goede antwoorden op kan geven”.
“Veel mensen die voorheen in de kerk zaten, komen nu naar onze meditatieavonden”
Tweet dit!
Een opvallende bezoeker van de meditatieavonden is de voormalige pastoor van Afferden en Horssen. Van 2005 tot 2013 was Gerard van Hoofd in deze dorpen werkzaam als pastoor, daarna ging hij met emeritaat. Zijn tijd als pastoor was “één van de beste tijden van zijn leven”. Hij herinnert zich dat de gemeenschap in Afferden een kleine, maar levende gemeenschap was: “Het was een groep die echt in de kerk geloofde, en er echt wat van wilde maken.”
Maar na verschillende discussies met het parochiebestuur en het bisdom, merkte Van Hoof dat parochianen langzaam hun vertrouwen in de kerk begonnen te verliezen. Na de kerksluiting probeerde Van Hoof nog mensen te motiveren om mee te gaan naar de kerk in Druten, maar op een gegeven moment lukte dat niet meer. “Ik ging alvast naar Druten in de hoop dat mensen mij volgden. Maar dat deden ze niet. Ik ken nog maar twee mensen uit Afferden die in Druten naar de kerk gaan.”
Van Hoof is open en eerlijk over zijn liefde voor het boeddhisme en meditatie. Hij is dan ook blij met de nieuwe invulling van de kerk en dat voormalige kerkgangers er kunnen mediteren. “De boeddhisten investeren enorm veel tijd en energie in het dorp, en doen veel moeite om gekend en gezien te worden.”
Parochiaan en klusjesman Mark van Dinteren vindt het geen probleem dat sommige mensen waarmee hij naar de kerk ging nu gaan mediteren in de tempel. Toch voelt hij zelf die behoefte niet. Ook hoeft hij niet zo nodig naar de kerk in Druten. Hij komt daarentegen wel nog graag in de Mariakapel op de begraafplaats, een plek die voor hem vertrouwd voelt.
Van Dinteren ziet dat de mensen in Afferden hun eigen manier proberen te vinden. Door kaarsjes aan te steken tijdens Allerzielen bijvoorbeeld. “De katholieke tradities zullen niet zo snel verdwijnen uit Afferden, hoor”, benadrukt hij geruststellend. “Ook als de kerk gesloten is, vinden we wel manieren om ons geloof te belijden. De tradities blijven zeker voortbestaan. Maar dan wel op onze eigen manier.”
Deze reportage maakt deel uit van het langlopende onderzoek van KN naar de gevolgen van kerksluiting in kleine gemeenten, en kwam mede tot stand met steun van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek. Zie ook: KN.nl/onderzoek.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
