Er is mij wel eens verteld dat mensen vroeger in de Kerk een flink schuldgevoel kregen aangepraat. Dat heb ik niet meer zo meegemaakt. Maar het is me wel opgevallen dat de traditionele schuldbelijdenis behoorlijk karig is als het op vergeven aankomt. Zelfs in het getijdengebed in ons klooster, waar we een oud boek uit de jaren zestig gebruiken. We bidden na het gewetensonderzoek of God ons ‘moge’ vergeven. Dus soort van… misschien, als je geluk hebt.
Toch is mij vanuit andere bronnen, preken en liederen, regelmatig verzekerd dat God mij graag vergeeft. Dat vormt een goed tegenwicht voor deze traditionele karigheid. In mijn hoofd is een krachtige stem, die mij vertelt dat ik door God aanvaard en geliefd ben. En het is een van de belangrijkste geschenken die de Kerk te bieden heeft, want waar vinden in onze samenleving mensen nog onvoorwaardelijke liefde zoals alleen de barmhartige God die geven kan?
Laatst las ik in het evangelie volgens Johannes. Ik wilde wel eens weten hoe veroordelend Jezus nou eigenlijk was. In de eerste helft van het evangelie werd ik daar niet zo vrolijk van. Jezus heeft het daar regelmatig over het oordeel. Hij waarschuwt ervoor. Maar dan komen we halverwege, en heeft Jezus zijn eerste kans om te oordelen.
In hoofdstuk acht sleurt een menigte mensen een vrouw voor Jezus’ voeten, die – blijkbaar in haar eentje – overspel had gepleegd. Dit is hét moment dat Jezus kan laten zien, als beeld van God, hoe God oordeelt over deze zonden. De spanning bouwt zich op, terwijl Jezus zwijgt. De menigte dringt aan. Oórdeel dan! Het enige dat Jezus zegt is: “Wie zonder zonde is, mag de eerste steen gooien.” Waarop de menigte afdruipt.
“Wíj zijn degenen die soms genadeloos kunnen zijn, en die oordelende houding projecteren we op God”
Tweet dit!
Maar dan, aan het eind van datzelfde hoofdstuk, wordt er alsnog iemand gestenigd. De identiteit van die persoon? Niemand minder dan Jezus zelf. Dit is hoe Jezus laat zien hoe het niet God is, die mensen kapot wil veroordelen. Wíj zijn degenen die soms genadeloos kunnen zijn. Die oordelende houding projecteren we op God.
Alsof het nog niet duidelijk genoeg is, verzekert Jezus ons enige verzen later expliciet dat Hij nooit oordeelt. Of nou ja, er zijn uitzonderingen, vervolgt hij. Als het de wil van de Vader is.
De theoloog Dietrich Bonhoeffer (1906-1945) verwees voor zijn uitleg naar het scheppingsverhaal. Als je ethisch wilt oordelen, zei hij, moet je niet kijken naar de boom van kennis van goed en kwaad. Niet precies grenzen trekken van wat wel mag en wat niet mag, wie de maatstaf niet haalt afstraffen en voor jezelf uitzoeken waar je nog net mee wegkomt.
Voor ons oordeel moeten we eten van de andere boom: de boom van het leven. Ons oordeel moet er telkens op gericht zijn barrières weg te nemen die het leven onmogelijk maken, zodat dat leven weer kan opbloeien. Zoals Jezus ervoor zorgde dat de overspelige vrouw in leven bleef en geestelijk kon groeien na haar ervaring.
Zo oordeelt de Vader. Alleen als het écht nodig is om blokkades voor het volle leven weg te nemen. Maar meer nog is daar vooral liefde en genade voor nodig. Dus laten we die liefde en genade overvloedig doen klinken in onze kerken en, alsjeblieft, ook in de toekomstige versie van het getijdenboek.
Nadia de Kroon is dominicanes en theoloog. Ze schrijft regelmatig columns voor Katholiek Nieuwsblad.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
