In zijn nieuwe boek, Grote woorden, schetst Martien Brinkman (1950) een breed panorama aan culturele en literaire uitingen. Het gaat over romans, bijvoorbeeld van J.M. Coetzee en F.M. Dostojevski, en over gedichten, zoals van Rutger Kopland en Jan de Bas. Ook wijst hij op films en andere culturele uitingen.
Dit alles interesseert Brinkman al heel lang, zoals blijkt uit zijn eerdere boeken Hun God de mijne? (2014) en Dichtbij het onuitsprekelijke (2018). Maar hij schrijft niet over deze thematiek als iemand die er ‘gewoon’ in geïnteresseerd is: hij laat zich kennen als betrokken gelovige en theoloog.
Het licht dat hij laat vallen op het literaire panorama mag je dus gerust theologisch noemen. Zonder besef van de ‘grote woorden’ van de christelijke geloofstraditie – dood en opstanding, schuld en vergeving, vrijheid en liefde – zou Brinkman niet snel tot de waarnemingen zijn gekomen die hier centraal staan.
Het spannende is natuurlijk dat de geloofstraditie in elke tijd weer anders gehoord wordt. Hoe is dat voor vandaag? Welke echo valt te beluisteren van de ‘grote woorden’ van het christendom?
Brinkman bespreekt bijvoorbeeld de gevolgen van de culturele moderniteit voor het godsbeeld. Hij signaleert een verschuiving van ‘horen’ naar ‘zoeken’. “Waar het in de theologie gebruikelijk was te benadrukken dat God veelvuldig spreekt tot een mens die al of niet wil horen, is het beeld nu verschoven naar een verborgen God die zich slechts zo nu en dan aan de zoekende mens toont”, stelt hij vast.
Dit kun je als een verschraling opvatten, alsof de sprekende God zijn relevantie kwijt is – maar er is ook een andere kant. Als je eenmaal dit ‘zoekende’ karakter van het godsbeeld onderkend hebt, kijk je met andere ogen naar hedendaagse schrijvers die hun onbestemde verlangens uitdrukken in een ‘psalm’.
Opvallend genoeg hebben heel wat dichters een eigen psalm geschreven, van Leo Vroman tot Lloyd Haft. En het gedicht ‘Contact’ van Joost Zwagerman, dat ergens in dit boek wordt geciteerd, zou je ook een psalm kunnen noemen: een gedicht dat reikt naar God, naar contact met ‘boven’. Dat dit contact niet tot stand komt, doet aan de intensiteit van het verlangen niets af.
De ‘grote woorden’ van het christendom hebben hun kracht nog niet verloren, wordt duidelijk uit de rondgang die Brinkman met zijn lezers maakt. Wie hierdoor wordt geraakt en er meer van wil weten, krijgt in dit boek veel interessante leestips aangereikt.
Martien Brinkman, Grote woorden. Uitg. KokBoekencentrum, 224 pp., € 19,99, ISBN 9789043532600
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
