Hoe interessant is dat nou helemaal, een integrale vertaling van meer dan honderd jezuïeten-jaarverslagen uit een overwegend katholiek, semiautonoom vlekje in de Republiek der Verenigde Nederlanden?
Erg interessant dus, zo blijkt. Hier ontvouwt zich een schitterend stukje missiegeschiedenis dat zich gewoon in eigen land afspeelde.
Het Land van Ravenstein was dan wel omgeven door de Republiek, maar viel sinds 1643 onder een katholiek Duits vorstenhuis. Kerkelijk gezien was de parochie Ravenstein en omgeving al in 1634 aan de jezuïeten toevertrouwd, en die lieten er geen gras over groeien.
Hoewel ze formeel in het parochiepastoraat werkten, beschouwden ze hun enclave als missiegebied, schrijft Charles Caspers in zijn inleiding. Met één groot verschil, waaraan wij dit boek te danken hebben: de paters rapporteerden niet aan een bisschop, maar schreven jaarlijks een brief aan hun generaal-overste in Rome.
Ze schrijven hun belevenissen trouwens opvallend kalm op, redelijk soepel, fris, en niet te triomfalistisch. Dat maakt deze brieven niet alleen historisch interessant, maar ook gewoon prettige lectuur.
De zeer grondige inleiding van Charles Caspers bevat misschien wat kleine onzorgvuldigheden, maar maakt dit stukje kerkgeschiedenis ook voor de niet zo Roomse lezer prima toegankelijk.
Die leest hier over een actief parochieleven, allerhande pastorale problemen, epidemieën, huwelijksproblemen, duiveluitdrijvingen én – er is de nodige aandacht voor – over bekeringen van protestanten.
Wie zich afvraagt waar het bijvoeglijk naamwoord ‘jezuïtisch’ vandaan komt, hoeft trouwens maar te lezen over de “vrome trucs” die de missionarissen daarbij naar eigen zeggen soms gebruikten. Dat levert soms bijna hilarische passages op, die tegelijk ook indruk maken: uit bekommernis om het heil van hun gelovigen, nemen de ijverige jezuïeten soms aanzienlijke risico’s.
Met hun werk bereiken ze zelfs de protestanten, blijkt uit de brief van 1679: “Het zou de moeite waard zijn, maar het zou te lang duren, om het vertrouwen te beschrijven dat ketters in onze duiveluitdrijvingen net als in de relikwieën stellen, mensen die via een heel lange reis zelfs vanuit de Nederlanden hier als in een vrijplaats hun toevlucht zoeken.”
Hadden ze de moeite maar wel genomen, denk je dan – maar met dit stukje microgeschiedenis is het hoe dan ook goed vertoeven.
Tom Gribnau e.a., Martiaal en theatraal. De jezuïeten in Ravenstein (1643-1772). Uitg. Valkhof Pers, 312 pp., € 27,50, ISBN 978 9056 255 45
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
