The zone of interest laat het grootste kwaad zien in een alledaagse setting. Hoe kunnen mensen in staat zijn het meest gruwelijke zo compleet te verdringen?

Een film die laat zien waar de mensheid toe in staat is. En meer nog: een film die laat zien hoe de mensheid dit weet te verdringen, om maar te voorkomen dat het geweten opspeelt of het eigen geluk in de knel komt. Dit is in een notendop The zone of interest. Zelden wist een film door zo weinig te laten zien, zo veel te zeggen.

Rudolf Höss, zijn vrouw Hedwig en hun vijf kinderen hebben na jaren van hard werken hun droom verwezenlijkt. Ze wonen in een prachtige villa met een park als tuin, waarin de bloemen weelderig bloeien en de kinderen blij spetteren in het zwembad. Vrije tijd wordt al picknickend doorgebracht in de nabijgelegen natuur vol tsjilpende vogeltjes.

Tot zover een gewone, huiselijke idylle. Echter. Een enorme gigantische ‘echter’. De villa is met één dun muurtje gescheiden van vernietigingskamp Auschwitz in Polen, waarover Rudolf als kampcommandant de scepter zwaait. We zien hem vergaderen over de ‘optimale verwerking van de vracht’. Mensen dus. Hun as wordt gebruikt om de tuin te bemesten. Hedwig past een bontjas. Ze heeft de eerste keus uit de kleding van de Joden. Een van de zoontjes spaart gouden kiezen…

Opmerkelijk aan The zone of interest: de Auschwitz-hel wordt niet getoond. Op geen enkele manier. Geen Joden in de rij voor de gaskamers, geen lijken, geen uitgemergelde gezichten. Wat je als kijker van Auschwitz ziet, is wat de familie Höss vanuit hun huis of tuin kan zien: het bovenste deel van een wachttoren, de daken van de barakken.

Geluiden dringen echter wel door tot het gezin en ook tot ons kijkers: schreeuwen, huilen, geweerschoten, een arriverende trein. IJzingwekkend. Terwijl de Hössjes in de tuin en in de bloemenkas nieuw leven ruiken en zien opkomen en een baby wordt gevoed om groot te worden, vindt twintig meter verderop uitroeiing plaats en is er enkel totale uitzichtloosheid.

The zone of interest laat het grootste kwaad zien in een alledaagse setting. Hoe kunnen mensen in staat zijn het meest gruwelijke zo compleet te verdringen? En de onvermijdelijke vraag die daarop volgt: Sluiten we vandaag de dag nog steeds onze ogen voor het vele leed? Voor het meest gruwelijke? Ontkennen we het zelfs?

Regisseur Jonathan Glazer werkte nauw samen met het Poolse Staatsmuseum Auschwitz-Birkenau. De film wordt al ‘verplicht educatiemateriaal’ genoemd. Het belang ervan is evident. The zone of interest is echter geen prettige kijkervaring. Maar kijk niet weg, want precies daarover gaat de film.

Film: The zone of interest (2023), Verenigde Staten/Verenigd Koninkrijk/Polen, 105 min. Regie: Jonathan Glazer, met o.a. Sandra Hüller en Christian Friedel.