Een tijdje geleden stuitte ik op een scenario dat een perfecte weerspiegeling van een uit de hand gelopen katholieke opvoeding was: ik zag mijn negenjarige broertje, zwaaiend met een rozenkrans alsof het een lasso was, en hij zong er het Hallelujah van Händel bij terwijl hij een soort rondedans deed. Ik herinner me dat we het desbetreffende gebed net met het hele gezin hadden gebeden, en het stilzitten zorgt nu eenmaal voor onrust bij de kleinsten. Dit alles vond ik echter niet eens zo vreemd, en júist het feit dat ik in eerste instantie niks ongewoons aan de situatie merkte, deed me inzien dat ik en mijn lotgenoten waarlijk gestoord zijn.

Wie goed Rooms is opgevoed begrijpt wat ik bedoel. De kerk op zondag – of je nu wilde of niet –, regelmatig biechten en voor de doorgewinterde ouders onder ons, het gezamenlijk bidden van de rozenkrans. Als het goed is ken je in grote lijnen de bijbelverhalen en de catechismus, of weet je in ieder geval de sacramenten op te noemen.

Vragen

Voor iedereen komt echter, vroeg of laat, het moment dat je vraagtekens gaat zetten bij al die onzin. In het geval van mijn broertje was dat erg vroeg: nog niet zo lang geleden begon hij me te ondervragen over hoe we nu eigenlijk kunnen weten dat wíj het juiste geloven. Mensen met andere overtuigingen vinden toch ook dat zij het ware geloof hebben? Waarom zouden wij gelijk hebben? Hij ging zelfs nog een stapje verder door het nut van ‘geloof’ in zijn algemeenheid in twijfel te trekken.

Antwoorden

Ik moet eerlijk zeggen dat ik wel even met mijn mond vol tanden stond. Niet om de vragen – die heb ik zelf ook gesteld, al gebeurde dat bij mij veel later dan op negenjarige leeftijd. Nee, ik vroeg me af wat mijn broertje ertoe had aangezet over deze onderwerpen na te denken, aangezien hij op een waterdichte gereformeerde basisschool zit en thuis altijd alleen in de leer van de Kerk is onderwezen. Zijn het de media met hun prikkels, die tot iedereen wel doordringen? Of is het simpelweg zijn geest die geneigd is filosofisch te zijn? Ik vroeg niet naar hoe hij erbij kwam. Ik was alleen maar opgelucht: opgelucht dat de degelijke opvoeding hem er blijkbaar niet van weerhield na te denken. Dit klinkt misschien als één of andere quote uit de Verlichting, maar ik denk niet dat geloof iets waard is als het leeg is. Jammer genoeg kom ik in mijn dagelijks leven maar al te vaak volwassenen tegen met een leeg geloof, een geloof dat lijkt op een Ikea-kastje waarin allerlei ideeën zijn neergezet die niemand er ooit uit heeft willen halen, die niemand ooit af heeft willen stoffen. Een kast die niemand ooit heeft willen vervangen door een zelfgemaakte, stevigere versie. Waar niemand echte moeite voor heeft willen doen.

Het antwoord dat ik mijn broertje op zijn eerste vraag gegeven heb, luidt als volgt: dat weet ik niet. We zijn toevallig in een christelijk gezin geboren – als je in een islamitisch gezin geboren was, dan was dat de waarheid geweest. We weten het pas zeker als we dood zijn.

Ik weet zeker dat dit antwoord niet echt bevredigend en misschien een beetje teleurstellend was voor hem en voor jou, maar meer kan ik er niet van maken. Mocht jij me kunnen verbeteren – ik ben één en al oor. Mail me maar.