Een uitbundige dialoog met de paus, een diepe stilte voor het Allerheiligste en anderhalf miljoen jongeren op een veld: dat waren de ingrediënten voor een WJD-avondwake die door de deelnemers erg indrukwekkend wordt genoemd: “Ik heb nog nooit zoiets meegemaakt.”

De pelgrims stroomden de hele dag al toe, maar de avondwake begon pas echt– hoe kan het ook anders – in de avond. Nadat eerder al het WJD-kruis met een traditionele Portugese zeilboot over de Taag naar de WJD-locatie was gebracht, arriveerde ook paus Franciscus rond het begin van de zonsondergang. Vanuit de pausmobiel begroette hij talloze jongeren die hun slaapmat al hadden klaarliggen.

‘Missionaris van vreugde’

Na een muzikale inleiding met dans nam paus Franciscus het woord, waarbij hij opnieuw inging op het thema van deze Wereldjongerendagen: ‘Maria stond op en ging met spoed’. Ditmaal zoomde hij in op het feit dat Maria zich niet hoefde te haasten om naar haar nicht Elisabet te gaan, maar dat ze dat deed “omdat ze liefhad”.

“Maria is een missionaris van de vreugde”, zo typeert de paus haar in een toespraak die regelmatig wordt onderbroken door applaus en bijval vanuit de menigte. “Jullie hebben vast ook wel eens iets meegemaakt dat zo mooi is dat je het niet voor jezelf kunt houden”, aldus de paus. “Daarom haastte Maria zich, om de vreugde te delen van de boodschap over haar verwachting van Jezus, die de engel haar had gegeven.”

Dialoog

Aan de voorbereide tekst houdt paus Franciscus zich echter niet, voor de derde keer achter elkaar deze Wereldjongerendagen. In plaats daarvan ontspint zich een soort dialoog tussen de paus en de pelgrims, waarbij hij hen soms vraagt om zijn woorden te herhalen, of om antwoorden te schreeuwen. Hij heeft er duidelijk plezier in om op die manier met honderdduizenden tegelijk een gesprek te voeren.

Het ‘todos’ – iedereen – waar hij het eerder over had, beklemtoont hij in deze toespraak opnieuw, waarmee het werkelijke thema van deze Wereldjongerendagen – de Kerk is er voor iedereen – nog maar eens benadrukt wordt.

Bij zijn geïmproviseerde overweging vraagt paus Franciscus de jongeren of ze voor zichzelf of voor anderen naar de Wereldjongerendagen zijn gekomen. “Voor anderen”, klinkt uit de menigte, die volgens cijfers van de organisatie uit anderhalf miljoen mensen bestaat. Dat is het juiste antwoord volgens de paus, die uitlegt dat dat komt omdat “vreugde missionair is. Je moet deze vreugde aan anderen geven.”

‘Bedankt, ciao!’

Vervolgens vraagt paus Franciscus de pelgrims te denken aan alles wat ze hebben ontvangen, “alles wat ons hart heeft voorbereid op vreugde.” Hij roept hen op in stilte te denken aan mensen die “lichtstralen zijn geweest”, zoals ouders en grootouders, leraren en anderen.

Deze mensen hebben voor wortels gezorgd, legt paus Franciscus uit. “We hebben allemaal mensen achter ons die onze wortels zijn”, zei hij, en hij zei: “We zijn geworteld in vreugde en we kunnen ook wortels van vreugde zijn voor anderen: een vreugde die wortel schiet.”

Paus Franciscus eindigt zijn toespraak met een vrij abrupt “bedankt, ciao!”, waarna het heilig Sacrament dat tijdens deze avondwake centraal staat, uitgesteld wordt. Wanneer de Eucharistie in de monstrans wordt uitgesteld op het altaar, daalt een diepe en indrukwekkende stilte neer over de massa. Enorm veel mensen knielen neer op hun luchtbed of in het gras.

Wereldwijde Kerk

Na de plechtigheid ontstaat weer meer reuring: mensen gaan naar elkaar op zoek en op het altaarpodium wordt muziek gemaakt. Mensen lopen rond met vlaggen die nog maar eens illustreren hoe wereldwijd de wereldkerk echt is: zo zijn er mensen uit de Caribische eilandstaten Antigua en Barbuda en uit Barbados, uit Zimbabwe en zelfs uit Nieuw-Caledonië, een eiland in de Stille Oceaan dat bij Frankrijk hoort.

“Ik heb nog nooit zoiets meegemaakt”, zegt de Zuid-Koreaanse Soojung Kang, die in haar vest en onder een pet zit weggedoken vanwege de koelte die na de hete dag is komen opzetten. “Het lijkt wel een gigantische camping, maar iedereen hier denkt aan Jezus Christus. Hij is erg speciaal voor mij, voor ons allemaal hier. Dat verbindt ons.”

‘Meer diversiteit’

Ook Jens, Enya en Johanna uit Duitsland, die vrij ver vooraan een mooie plek gevonden hebben, zijn onder de indruk, laten ze weten. “Deze avond draait om heel bijzonder gebed tegenover het gezicht van Christus”, vertelt Jens, die daarmee op de uitgestelde Eucharistie doelt. “Iedereen was doodstil; honderdduizenden zaten op hun knieën te bidden.”

“Ik vond het ook heel mooi”, haakt Enya in. “Het is heel indrukwekkend dat meer dan een miljoen mensen samen kunnen bidden en ook samen stil kunnen zijn. Eerst was het een grote chaos, maar toen het gebed begon, werd alles rustig.”

Ook Johanna vindt het mooi om te zien dat zoveel mensen samen zingen en bidden. “Wel had ik op wat meer diversiteit op het podium gehoopt; niet alleen maar mannen en de paus”, zegt ze.

Op haar wangen heeft ze pridevlaggetjes geschminkt en haar groep heeft, naast de vlag van de Europese Unie, ook een grotere pridevlag bij. De Kerk als plek voor iedereen lijkt deze WJD het ware thema te zijn (Todos! Todos!); op de vraag of ze denkt dat deze Wereldjongerendagen helpen om de Kerk meer voor iedereen te laten zijn, zegt Johanna dat ze in ieder geval hoopt dat dat het geval is.

“We zijn veel mensen tegengekomen die het niet leuk vonden dat wij met een pridevlag rondliepen, maar er waren ook juist mensen die ons ondersteunden”, zegt ze. “Ik hoop dat de Kerk meer voor iedereen wordt; dat is mijn wens.”