De 39-jarige metropoliet Ephiphanius is zaterdag gekozen als het hoofd van de onafhankelijke Oekraïens-orthodoxe Kerk. Tijdens een synode werd besloten door te gaan met de onafhankelijkheid ondanks zwaar protest van Moskou. Dat melden verschillende media.

Oekraïens-orthodoxe kerkleiders waren zaterdag in Kiev bijeen voor een synode over de veelbesproken autocefalie oftewel zelfstandigheid. De Oekraïense aspiraties leidden onlangs tot een schisma in de Orthodoxie tussen het patriarchaat van Moskou en dat van Constantinopel.

Juridisch geëxcommuniceerd

Hoewel Oekraïne in 1991 als land onafhankelijk werd van Rusland, weigerde het patriarchaat van Moskou zijn zeggenschap over de Oekraïens-orthodoxen los te laten. Halverwege de jaren ’90 maakte zich een deel van de Oekraïens-orthodoxen zich los van Moskou en vormde het patriarchaat van Kiev. Daarnaast bestond er sinds de jaren ’20 van de vorige eeuw al een kleinere autocefale Kerk. Hoewel de meeste Oekraïners zich bij het patriarchaat van Kiev hebben aangesloten, worden beide Kerken niet door de andere orthodoxe Kerken erkend. Beide Kerken golden juridisch als geëxcommuniceerd.

Die situatie is onlangs opgeheven door het erehoofd van de Orthodoxie, patriarch Bartholomaios van Constantinopel. Daarop brak Moskou volledig met Constantinopel.

Smeekbeden verhoord

De nieuwe patriarch, Epiphanius, zal binnenkort naar Constantinopel reizen om de Tomos, de officiële erkenning van zelfstandigheid, in ontvangst te nemen.

“God heeft onze smeekbeden gehoord en ons de verlangde eenheid geschonken”, aldus de nieuwe patriarch. Hij sprak na afloop van de synode de menigte toe die zich bij de kathedraal van Kiev had verzameld. De nieuwe Kerk staat open voor alle Oekraïeners en de nieuwe leider riep allen op om zich bij haar aan te sluiten.

Leegloop verwacht

Naar verwachting zal de meerderheid van de gelovigen die nu nog onder het patriarchaat van Moskou vallen voor de nieuwe Kerk kiezen. Er worden moeilijkheden verwacht over de eigendomsrechten van kerkgebouwen. Bartholomaios benoemde eerder twee bisschoppen om een soepele overgang voor te bereiden. Die werden echter niet ontvangen door de patriach van de Moskougetrouwen.

Presidentsverkiezingen

“Oekraïne was, is en zal niet tot het canonieke territorium van de Russisch-orthodoxe Kerk behoren”, reageerde de Oekraïnse president Petro Poroshenko. Hij was als waarnemer bij de synode aanwezig en heeft de autocefalie inzet gemaakt van zijn herverkiezing als president.

Volgens hem is de onafhankelijkheid van de Oekraïns-orthodoxe Kerk net zo historisch van belang als de onafhankelijkheid als staat. “Wij breken de ketenen die ons binden aan het Russische imperium”, aldus Poroshenko.

Moskou houdt voet bij stuk

Bij de synode waren slechts twee van de tientallen bisschoppen aanwezig die onder het patriarchaat van Moskou vallen. Die werden door de woordvoerder van Moskou vergeleken met Judas. Het patriarchaat heeft opnieuw gezworen zijn aanspraken onverminderd te doen gelden. Erkenning van de zelfstandigheid zou een gevoelige aderlating betekenen, zowel in aantal gelovigen als in bezittingen.

Klacht bij paus en VN

De Russisch-orthodoxe Kerk wendde zich vrijdag tot paus Franciscus, de VN en de EU en klaagde over vervolging van geestelijken die trouw willen blijven aan Moskou.

Volgens de Oekraïense autoriteiten zouden verschillende van die geestelijken de Russischgezinde seperatisten in het Oosten van Oekraïne in hun streven aanmoedigen. Die bewering wordt categorisch afgewezen. De Oekraïnse geheime dienst heeft in verschillende kerken en pastorieën huiszoeking gedaan. Ook zouden tientallen Moskougezinde geestelijken zijn verhoord. (KN)