Tabitha van Krimpen zag als Jonge Theoloog des Vaderlands de kloof tussen jongeren en de kerk groeien. De kerkelijke structuur op zijn kop zetten biedt volgens haar uitkomst: “De kerk is het sterkst als generaties in verbinding staan met elkaar.”

Jonge mensen willen de kerk niet verlaten en kerken willen jongeren zeker niet kwijt. Toch lukt het twintigers en geloofsgemeenschappen maar niet om elkaar vast te houden. Tijdens haar jaar als Jonge Theoloog des Vaderlands zag Tabitha van Krimpen (25) hoe de afstand tussen kerken en jongeren groeide. “De raakvlakken tussen de leefwereld van jongeren en wat kerken belangrijk vinden, zijn steeds minder geworden”, vertelt ze.

Dat heeft te maken met de tijd waarin de jongeren zijn opgegroeid, denkt ze. Zo is het religieus analfabetisme sterk toegenomen: kennis over geloofsthema’s is onder jongeren uiterst laag. “Veel dingen die in kerkelijke kringen vanzelfsprekend zijn, resoneren onder jongeren niet meer.” Volgens Van Krimpen valt dat jongeren niet kwalijk te nemen; dat is te wijten aan culturele trends. “Kerken kunnen zich daar niet alleen maar tegen verzetten en twintigers daarop afrekenen; ze moeten ermee aan de slag.”

Naar binnen gericht

Vanuit een “gevoel van urgentie” besloot Van Krimpen zich vast te bijten in de vraag hoe kerken aantrekkelijker kunnen worden voor twintigers. “In de kerken lijkt die urgentie er vaak niet te zijn”, zegt ze. “Daar blijven ze doen wat ze altijd deden. Er wordt veel energie gestoken in het draaiende houden van lopende zaken.”

De kerkelijke blik raakt daardoor steeds meer naar binnen gericht, ziet ze. “Het is juist noodzakelijk om die naar buiten te richten en je af te vragen wat je kunt betekenen voor mensen buiten je kring.”

‘Uit hun schulp’

De wil daartoe is er in ieder geval; Van Krimpen kreeg als Jonge Theoloog regelmatig de vraag hoe kerken twintigers (terug) in hun gemeenschap kunnen krijgen. “Een betere vraag is: hoe kunnen we zijn waar zij al zijn?”, stelt ze daartegenover. “Kerken moeten uit hun schulp kruipen. Dat is spannend, maar die transformatie is hard nodig.”

Twintigers serieus nemen en luisteren naar hun verhalen kan kerken veel opleveren: “Kansen liggen daar namelijk zeker: onder jongeren is de vraag naar zingeving groot.”

Van Krimpen werkte haar ideeën uit in het boek Bottom-up kerk – zijn waar twintigers zijn. Daarin combineert ze haar achtergronden als theoloog en bedrijfskundige om te pleiten voor een ommezwaai in de kerkelijke machtsstructuur. “Kerken zijn erg top-down ingericht, waarbij een kleine bovenlaag de koers bepaalt. Dat wil ik omkeren, waarbij specifiek twintigers meer zeggenschap krijgen.”

‘Rechtvaardig’

Worden andere groepen niet tekortgedaan als kerken zich specifiek op twintigers gaan richten? Volgens Van Krimpen profiteren juist alle leeftijdscategorieën profiteren van een kerk die jongeren meer centraal stelt. “Ik denk dat een kerk voor jongeren een kerk voor iedereen is. De kerk is het sterkst als generaties in verbinding staan met elkaar. Ook vind ik het rechtvaardig om groepen die eerst vergeten waren, extra aandacht te geven om de balans te herstellen.”

Hoewel ze vanuit een protestantse achtergrond vertrekt, denkt ze dat haar ideeën ook goed toepasbaar zijn in een katholieke context. Zo raken de thema’s die ze bespreekt – zoals vergrijzing – alle Nederlandse kerkgenootschappen. Ook ziet ze parallellen tussen haar ideeën en het gedachtegoed van de Missionaire Parochie.

Klein beginnen

Hier brengt de hiërarchische opbouw van de katholieke Kerk volgens haar ook een voordeel met zich mee. “Die maakt dat je sneller een bepaalde richting in kunt gaan: als de mensen aan de top zouden besluiten dat de Kerk zich meer op jongeren moet richten, gebeurt dat ook.”

Zo’n ‘bottom-up kerk’ begint klein, zegt Van Krimpen, verwijzend naar hoogleraar Jan Rotmans. Hij onderscheidt in gemeenschappen drie groepen: een kleine, enthousiaste voorhoede, een meegaande massa en een groepje dat bij verandering in verzet gaat. “Je moet klein beginnen, waarbij je niet te veel tijd moet verspillen om iedereen tevreden te stellen voordat je wat gaat doen”, zegt ze. “Als je te lang in de papierfase blijft hangen, gebeurt er niets.”

Kansen en hoop

Volgens Van Krimpen bevindt het kerkelijk landschap in Nederland zich in een overgangsfase: verandering is nodig om te voorkomen dat kerken straks “op papier rijk zijn, maar arm aan leden en visie”.

Tijdens het schrijven worstelde ze met de vraag of dat goedkomt. “Het geloof bood daarin steun. God draagt de kerk, dat geeft hoop. Ik zie kansen in deze tijd en hoop dat die serieus genomen worden.”

Zie de website van Bottom-up kerk voor meer informatie.