Dat 150 jaar geleden de slavernij in ons land is afgeschaft, is reden voor dankbaarheid. Echter is er ook reden voor “schaamte en verlegenheid”, aldus de Rotterdamse bisschop Hans van den Hende 1 juli tijdens een Keti Koti-viering in Den Haag.
Een boodschap met dezelfde strekking was er ook een dag eerder bij de nationale herdenking van het slavernijverleden in de Nieuwe Kerk in Amsterdam, die als thema had: Gedeeld verleden – gezamenlijke toekomst. Voorgangers en pastores van verschillende kerkgenootschappen leverden een bijdrage aan de dienst; ook bisschop Hans van den Hende was erbij aanwezig.
“Allen zijn we geraakt door de geschiedenis van de slavernij”, zo opende dominee Christien Crouwel, algemeen secretaris van de Raad van Kerken, de herdenkingsdienst vrijdagavond. In 2013 spraken de gezamenlijke kerken uit dat ze deel uitmaakten van die pijnlijke geschiedenis. Maar, vervolgde ze, “we zijn de laatste tien jaar tekort geschoten in het werken aan de heilzame verwerking ervan.”
Duncan Wielzen, pastoraal werker bij de Haagse parochie De Vier Evangelisten, is het hier roerend mee eens. “Na het statement in 2013 hebben we niets concreets gezien”, vertelt hij aan Katholiek Nieuwsblad als hij terugblikt op de bijeenkomsten van afgelopen weekend.
Wielzen nam deel aan de herdenkingsviering in Amsterdam en aan de Keti Koti-viering in zijn parochie. Hij vindt het belangrijk dat de kerken inzien dat er aan de schuldbekentenis van 2013 geen opvolging werd gegeven. Hij juicht dan ook het voornemen van veel kerken van harte toe om door het jaar heen Keti Koti-dialoogtafels te organiseren.
Wielzen hoopt dat door die gesprekken meer bewustwording bij witte mensen op gang komt. “Zij hebben vaak nog heel weinig historisch besef”, zegt hij. Mensen die als voorbeeld het boek De negerhut van oom Tom aanhalen beseffen maar al te weinig hoe racistisch dat boek eigenlijk is. “Oom Tom wordt afgeschilderd als een niet-kritische en altijd vriendelijk blijvende man. Er is nog een lange weg te gaan.”
“Alle mensen, zonder uitzondering, zijn geroepen tot vrijheid om hun hart te laten spreken en hun handen uit te strekken en te gaan op de weg van de vrede.”
Tweet dit!
Ook het feit dat tot voor kort “slavernij als een Amerikaans probleem werd gezien en de eigen rol werd verzwegen” toont volgens hem aan dat het proces hier nog maar aan het begin staat.
“Slavernij werd door predikanten, zendelingen en missionarissen met de Bijbel in de hand goedgekeurd”, zo schetste Bianca Groen Gallant – voorzitter van de werkgroep Heilzame verwerking van het slavernijverleden voor wit en zwart – vrijdagavond de realiteit die pas sinds enkele jaren hier in Nederland tot mensen begint door te dringen.
Hoe fout deze geschiedenis was, liet bisschop Van den Hende in zijn preek van afgelopen zaterdag weten. “God heeft ons gemaakt naar Zijn beeld en gelijkenis. Alle mensen, zonder uitzondering, zijn geroepen tot vrijheid om hun hart te laten spreken en hun handen uit te strekken en te gaan op de weg van de vrede.”
Wielzen is blij dat de bisschop in zijn preek “nog wat verder ging dan de verklaring van de Nederlandse bisschoppen” en dat de bisschop bevestigde dat slavernij nooit vanuit de Bijbel goedgekeurd kon worden.
“Ik was ook erg ingenomen met het eigen besluit van de bisschop om de Keti Koti-dialoogtafel na afloop van de viering bij te wonen”, zegt Wielzen. “Daarmee laat de bisschop zien dat hij het belangrijk vindt dat deze dialogen plaatsvinden.”
Die dialogen gaan ook over het heden. “Het onrecht van het slavernijverleden werkt door tot op de dag van vandaag”, aldus Wielzen. Hij kan tal van voorbeelden geven: mensen met een gekleurde huidskleur krijgen lagere schooladviezen, komen lastiger aan werk, mogen de discotheek niet in en worden zelfs door de belastingdienst als fraudeur gezien.
“Het onrecht van het slavernijverleden werkt door tot op de dag van vandaag. Het is aan ons dat een nieuwe generatie opgroeit met kennis van het gedeelde slavernijverleden.”
Tweet dit!
Volgens Wielzen “mogen we hier niet over zwijgen. Het is aan ons dat een nieuwe generatie opgroeit met kennis van het gedeelde slavernijverleden.”
Toch waren er bij de bijeenkomsten maar weinig jongeren te vinden. “Aan de ene kant is het de realiteit dat er maar weinig jongeren in de Kerk te vinden zijn. Aan de andere kant zien we ook dat veel jongeren er op andere manieren mee bezig zijn.”
Als voorbeeld geeft hij de studentengroep Tribez van de Haagse Hoge School. “Kerken zouden met dit soort initiatieven meer aansluiting moeten zoeken.”
Ook Van den Hende waarschuwde voor nieuwe vormen van slavernij: die zitten in allerlei vormen van industrie, zei hij, en in verschillende vormen van mensenhandel. “En daarom, broeders en zusters, is er als wij vandaag gedenken en vieren niet alleen maar vreugde, maar kijken we ook terug met schaamte en verbazing. En kijken we vooruit met het verlangen om uiteindelijk te komen tot een wereld waarin ieder mens naar waarde wordt geschat. Waarin ieder mens de plaats heeft die God hem of haar toekent.”
De bisschop van Paramaribo, Karel Choennie, zegt in een interview in Katholiek Nieuwsblad dat er meer nodig is dan alleen maar dialoog. Hij pleit ook voor inculturatie van bepaalde Afro-Surinaamse elementen in de liturgie en voor een gezamenlijke Ketikoti-viering door de Surinaamse en Nederlandse bisdommen. Lees hier meer over in KN26.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
