Of mensen het nu toegeven of niet, klimaatverandering en vernietiging van het milieu dwingen miljoenen mensen uit hun huizen. Katholieken hebben de verantwoordelijkheid om hen te helpen, schrijft paus Franciscus in het voorwoord van een nieuw document over klimaatmigratie.

“Wanneer mensen worden verdreven omdat hun lokale omgeving onbewoonbaar is geworden, lijkt het misschien een proces van de natuur, iets onvermijdelijks”, aldus de paus. “Toch is het verslechterende klimaat heel vaak het resultaat van slechte keuzes en destructieve activiteiten, van egoïsme en verwaarlozing, die de mensheid op gespannen voet zetten met de schepping, ons gemeenschappelijke huis.”

Pastorale hulp

Het pauselijke voorwoord staat in een nieuw document genaamd Pastorale oriëntaties op klimaatontheemden. Het document werd dinsdag gepubliceerd door de afdeling Migranten en Vluchtelingen van het Dicasterie ter bevordering van integrale menselijke ontwikkeling.

De richtlijnen in het document zijn bedoeld om bisschoppenconferenties, parochies, religieuze congregaties en alle katholieken te helpen bij het aanbieden van pastorale hulp aan klimaatontheemden. Daarnaast moedigt het document katholieken aan om de klimaatverandering te bestuderen en te volgen. Ook zou het een hulp moeten zijn om de levensstijl te veranderen.

Pijn

De impact van de klimaatverandering is groot en ongelijk verdeeld, staat er in het document. Veel mensen worden gedwongen te verhuizen vanwege een stijgende zeespiegel, woestijnvorming of steeds sterkere stormen. “Klimaatverandering vindt overal plaats, maar de grootste pijn wordt gevoeld door degenen die er het minst aan hebben bijgedragen”, aldus de paus.

Er zijn nog nooit zoveel ontheemden geweest als nu. Het document stelt dat in 2019 33 miljoen mensen ontheemd raakten, wat het totaal op 51 miljoen mensen bracht. De eerste helft van 2020 kwamen hier nog eens 14,6 miljoen nieuwe ontheemden bij. Twee derde van hen vluchtte als gevolg van natuurrampen, de rest als gevolg van conflicten en geweld. De cijfers in het document zijn overigens afkomstig van het Internal Displacement Monitoring Centre.

Wachten op hun lot

Over de mensen die uit hun huizen worden gedwongen, schreef de paus dat de zij in situaties belanden die het bijna onmogelijk voor hen maken om te overleven: “Gedwongen om velden en kusten, huizen en dorpen te verlaten, vluchten mensen in haast met slechts een paar herinneringen en schatten, restjes van hun cultuur en erfgoed,” zei hij.

“Ze gingen op weg in hoop, met de bedoeling hun leven opnieuw te beginnen in een veilige plaats”, voegde hij eraan toe. “Maar waar ze meestal terechtkomen, zijn gevaarlijk overbevolkte sloppenwijken of geïmproviseerde nederzettingen, waar ze hun lot opwachten.”

Veel klimaatvluchtelingen zijn ontheemd in eigen land. Ze hebben geen middelen of hulp om ergens heen te gaan. De paus spoort aan om oog te hebben voor al deze mensen die al jaren roepen “We kunnen niet terug en we kunnen niet opnieuw beginnen”.

Het werk dat de Heer van ons vraagt

Reageren op de behoeften van mensen die in hun thuisland ontheemd zijn of gedwongen zijn te migreren vanwege klimaatgerelateerde rampen, is “de kern van het zijn van een geloofwaardige en getuigende Kerk, een zorgzame en inclusieve kerkelijke gemeenschap”, aldus het document.

De paus voegt hieraan toe dat het document “ons uitnodigt om ons bewust te worden van de onverschilligheid van samenlevingen en regeringen voor deze tragedie. Het vraagt ons om te zien en om erom te geven. Het nodigt de Kerk en anderen uit om samen op te treden, en geeft aan hoe we dat zouden kunnen doen.”

Paus Franciscus zei dat het helpen van mensen in deze situatie “het werk is dat de Heer nu van ons vraagt, en er is grote vreugde in. We komen niet uit crises zoals het klimaat of Covid-19 door te verzinken in individualisme, maar alleen door met velen samen te zijn, door ontmoeting en dialoog en samenwerking.”

Bronnen: Catholic News Service, Catholic News Agency