De kwestie rond ‘ongeldige’ doopsels bij het gebruik van gewijzigde doopformules blijft in de Kerk rondspoken. Daarom waarschuwt het Dicasterie voor de Geloofsleer nogmaals om niet af te wijken van de vaste rituelen bij het toedienen van een sacrament.
Het Dicasterie voor de Geloofsleer zegt dat het meldingen blijft ontvangen van katholieken, inclusief priesters, die ontdekken dat alle sacramenten die ze hebben ontvangen ongeldig zijn omdat ze jaren eerder gedoopt zijn met een formule die niet goedgekeurd was.
Wanneer een priester of pastoraal werker de woorden, gebaren of materialen aanpast die voorgeschreven zijn voor de viering van de sacramenten, kan hij de gelovigen “beroven” van wat ze verdienen en het sacrament ongeldig maken, aldus het Dicasterie in een document dat op 3 februari is gepubliceerd.
Het document, Gestis Verbisque (Gebaren en Woorden), werd unaniem goedgekeurd door de leden van het Dicasterie tijdens hun plenaire vergadering op 25 januari. Paus Franciscus heeft het document op 31 januari zijn goedkeuring gegeven.
Bij de verschijning van het document schrijft kardinaal Fernández, prefect van het Dicasterie, dat steeds meer kardinalen en bisschoppen “hun zorgen uiten over de toename van situaties waarin zij gedwongen zijn om gevierde sacramenten ongeldig te verklaren”.
“Het wijzigen van de vorm van een sacrament of de materie ervan is altijd een ernstig ongeoorloofde handeling, waar ook straffen op staan.”
Tweet dit!
Als voorbeeld noemt de kardinaal doopplechtigheden waarbij een priester in plaats van “ik doop u in de naam van de Vader en de Zoon en de Heilige Geest” bijvoorbeeld iets zegt als: “Ik doop u in de naam van de Schepper” of zelfs “in de naam van vader en moeder”.
In 2020 gaf de Congregatie voor de Geloofsleer (de voorloper van het Dicasterie) een verklaring uit waarin stond dat doopsels die gevierd werden met de formule “wij dopen u” ook ongeldig waren. Daarop begonnen bisdommen wereldwijd een grootschalige poging om mensen op te sporen die ongeldig gedoopt waren.
De sacramenten die deze mensen daarna ontvingen, waaronder de eerste Communie, het vormsel en zelfs een eventuele priesterwijding, waren ook ongeldig, omdat alleen een gedoopte katholiek de andere sacramenten geldig kan ontvangen.
Kardinaal Fernández zegt dat de situatie vooral pijnlijk is voor priesters die er niet alleen achter komen dat hun wijding ongeldig is, maar ook alle sacramenten die ze daarna aan anderen hebben toegediend.
“Het wijzigen van de vorm van een sacrament of de materie ervan is altijd een ernstig ongeoorloofde handeling, waar ook straffen op staan, juist omdat zulke willekeurige handelingen ernstige schade kunnen toebrengen aan het gelovige volk van God”, schrijft kardinaal Fernández.
“Omdat ze geworteld zijn in de Schrift en de traditie, kunnen de materie en de vorm nooit afhankelijk zijn van de wensen van een individu of een specifieke gemeenschap.”
Tweet dit!
Hoewel het document geen straf specificeert, legt het uit hoe belangrijk het is om de voorgeschreven woorden, de exacte materie – zoals water, wijn of olie – en gebaren zoals zalving, handoplegging en het kruisteken te gebruiken.
“Terwijl er op andere gebieden van het pastorale handelen van de Kerk veel ruimte is voor creativiteit”, schrijft de kardinaal, “wordt zulke inventiviteit op het gebied van de viering van de sacramenten een kwestie van ‘manipulatieve wil’ en kan er geen beroep op worden gedaan.”
“Omdat ze geworteld zijn in de Schrift en de traditie, kunnen de materie en de vorm nooit afhankelijk zijn van de wensen van een individu of een specifieke gemeenschap”, aldus het document.
“De sacramenten zijn door Christus ingestelde handelingen die door middel van zintuiglijke tekenen de levende ervaring van het heilsmysterie realiseren, waardoor de deelname van de mens aan het goddelijke leven mogelijk wordt”, vervolgt de tekst. “Ze zijn de ‘meesterwerken van God’ in het nieuwe, altijddurende verbond, krachten die voortkomen uit het lichaam van Christus, handelingen van de Geest die werkzaam zijn in zijn Kerk.”
“Daarom viert de Kerk in de liturgie met trouwe liefde en verering de sacramenten die Christus zelf aan haar heeft toevertrouwd, zodat zij ze kan bewaren als een kostbare erfenis en bron van haar leven en zending”, aldus het document.
Een priester viert de sacramenten niet alleen in persona Christi – in de persoon van Christus – maar ook in nomine Ecclesiae – in de naam van de Kerk – en daarom moet hij precies de goedgekeurde liturgische teksten van de Kerk volgen, die aangeven waar en wanneer lokale aanpassingen of variaties zijn toegestaan.
Het document besluit met de melding dat dit voor de hele Kerk geldt. De oosters-katholieke Kerken wordt gevraagd om hun eigen versies van Gestis Verbisque op te stellen in hun eigen theologische taal, voor zover die “verschilt van de taal in de tekst” en deze voor publicatie ter goedkeuring aan het Dicasterie voor te leggen.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
