Precies tweehonderd jaar geleden stierf de zalige Anna Katharina Emmerick. De geschriften van deze Duitse mystica zijn nog altijd populair.
In 2004 verscheen de film The Passion of the Christ van Mel Gibson in de bioscopen. Hij beweerde het lijden en de dood van Christus zo realistisch mogelijk weer te geven. Naast de vier Evangeliën dienden de visioenen van de augustijner zuster Anna Katharina Emmerick daarvoor als bron.
Over de film waren de meningen sterk verdeeld, en dat gold in haar eigen tijd ook voor de ‘non van Dülmen’. Haar weg naar zaligverklaring verliep ook al moeizaam: het eerste proces werd in 1928 afgebroken nadat het transcript van haar visioenen door de schrijver Clemens Brentano onbruikbaar werd geacht.
Pas een tweede proces leidde tot haar zaligverklaring op 3 oktober 2004 door paus Johannes Paulus II. 9 februari is de tweehonderdste sterfdag van de ‘mystica van het Münsterland’.
Anna Katharina Emmerick werd op 8 september 1774 geboren in Flamschen, een boerengemeenschap in Coesfeld, in het Duitse Münsterland – niet ver over de grens bij Winterswijk. Zij was de vijfde van negen kinderen van arme boeren. Ze ging niet naar school, maar kreeg alleen in de winter een paar maanden les.
Ze bezat een speciale vorm van perceptie die bekend staat als de ‘eidetische gave’ of een fotografisch geheugen: haar hersenen sloegen alles op als een innerlijk beeld, inclusief de religieuze inhoud waarmee ze vertrouwd raakte.
Ze voelde zich geroepen tot een contemplatief leven, maar dit leek onbereikbaar omdat haar familie de kloostergelden die in die tijd gebruikelijk waren niet kon betalen. Vanaf 1794 werkte ze als naaister.
Toen ze 24 was, had ze geld gespaard voor haar bruidsschat en hoorde ze dat een klooster op zoek was naar een organist. Daarom ging zij werken als huishoudster bij een organist, om van hem te leren orgelspelen en vervolgens het klooster in te gaan.
Het plan werkte niet, want door het zware werk bleef er geen tijd over om orgel te spelen. Het gezin van de organist, die weduwnaar was, was zo verarmd dat Anna Katharina al haar spaargeld uitgaf om hen te onderhouden.
“Dagelijkse contemplatie en de nabijheid van Gods liefde betekenden alles voor haar, ook al leed ze aan ernstige ziekten.”
Tweet dit!
“Toen ik me realiseerde dat het gezin buiten hun schuld om leed, raakte ik ervan overtuigd dat God me hierheen had gestuurd als zijn dienstmaagd om te helpen met alles wat Hij me had gegeven.” Uiteindelijk bereikte ze haar doel, want een van de dochters van de organist, die zelf ook was opgeleid om orgel te spelen, werd toegelaten tot het Agnetenbergklooster in Dülmen. Zij drong erop aan dat Anna Katharina haar mocht vergezellen. In 1802 traden ze beiden toe tot het augustijnenkoor.
Anna Katharina kreeg de slechtste cel toegewezen, wat haar vreugde niet bedrukte: “Deze arme cel was zo vol en prachtig dat het leek alsof hij de hele hemel bevatte.” Dagelijkse contemplatie en de nabijheid van Gods liefde betekenden alles voor haar, ook al leed ze aan ernstige ziekten. Een ongeluk waarbij een zware mand met nat wasgoed op haar buik viel, kostte haar bijna het leven.
Het gebed voor de gekruisigde werd haar kracht. Haar diepe verlangen om te delen in het lijden van Christus, om voorbede te doen voor de behoeftigen in de wereld leidde tot haar ‘innerlijke stigmatisatie’, waardoor ze de wonden van Christus op haar eigen lichaam kon voelen.
In 1812 werden de stigmata ook aan de buitenkant zichtbaar: er verschenen open, bloedende wonden op Anna Katharina’s handen en voeten, op haar borst en op haar hoofd. Ze woonde niet langer in het klooster – dat was in 1811 opgeheven als onderdeel van de secularisatiepolitiek in heel Europa – maar in het huis van Martin Lambert, een priester voor wie ze zes maanden zorgde voordat ze uiteindelijk bedlegerig werd.
Haar stigmatisering werd algemeen bekend, wat leidde tot een grote stroom bezoekers aan haar bed. In 1813 werd haar ‘geval’, waarover ook met sensatiezucht werd bericht door de pers, onderzocht door een kerkelijke autoriteit en opnieuw door de staat in 1819. Er kon niet worden bewezen dat ze de boel bedrogen had.
Zelf hechtte ze geen belang aan haar stigmatisering. Toen ze ervan beschuldigd werd dat ze op deze manier mensen tot het katholicisme wilde bekeren, antwoordde ze: “Als deze verandering van geest en ziel op niets anders gebaseerd is dan op mijn bloed, dan is zo’n katholicisme niets waard.”
Desondanks was Anna Katharina een wegbereider in het geloof voor veel mensen. De belangrijkste getuige van haar leven is Clemens Brentano, een van de toonaangevende schrijvers van de Duitse Romantiek.
Tijdens een crisis in zijn leven kwam hij in aanraking met de mystica, die hem terugbracht naar het katholieke geloof van zijn kindertijd: “Ik huilde vele nachten en smeekte God om me iets te geven, gewoon iets waar ik me aan vast kon houden. Toen kwam het dwaze toeval dat ik Emmerick ontmoette.”
In 1818 verhuisde hij van Berlijn naar Dülmen en wijdde de volgende zes jaar aan het vastleggen van Anna Katharina’s visioenen in een vijftal boeken.
Anna Katharina Emmerick stierf op 9 februari 1824. Vooral in de negentiende eeuw waren haar visioenen, zoals opgetekend en bewerkt door Clemens Brentano, een bron van inspiratie met een brede impact binnen de katholieke Kerk.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
