In een brief haalt paus Franciscus wederom fel uit naar de ‘Synodale Weg’ die de Duitse katholieke Kerk bewandelt. De Duitsers zoeken volgens de paus ten onrechte hun heil in de oprichting van steeds weer nieuwe commissies die “steeds weer dezelfde onderwerpen bespreken met een zeker egocentrisme”. De brief toont ook de noodzaak om een einde te maken aan de synodale spraakverwarring.
Hoe wordt een woord een modewoord? Doordat iedereen het ineens gebruikt, te pas en te onpas, terwijl de precieze betekenis van het woord zich in nevelen hult. Het woord moet concreet genoeg zijn om er je iets bij voor te kunnen stellen, maar abstract genoeg om er een flinke dosis eigen invulling aan te kunnen geven. Waardoor het veelvuldige gebruik ervan ook een recept wordt voor langs elkaar heen praten.
‘Synodaliteit’ is zonder twijfel hét katholieke modewoord van de laatste jaren. Het voldoet precies aan de bovenstaande beschrijving. Toen paus Franciscus de wereldwijde ‘synode over synodaliteit’ afkondigde, waren velen in Duitsland in hun nopjes. Ha, dat kennen we! Wij hebben ook onze ‘Synodale Weg’! Wat fijn dat deze paus ons progressieve hervormingsproject wereldwijd gaat uitrollen!
“De Duitse Kerk dreigt zich steeds verder te verwijderen van de universele Kerk, schrijft de paus”
Tweet dit!
Maar als snel bekoelde het enthousiasme. De paus bleek toch echt iets anders te bedoelen met ‘synodaliteit’. De ene ‘synodale weg’ bleek de andere niet. Dat lieten Franciscus en andere Vaticaanse officials de Duitsers ook bij herhaling weten: jullie maken er te veel een organisatievraagstuk van, een (kerk)politiek besluitvormingsproces, in plaats van een geestelijk onderscheidingsproces over de missie van de Kerk in onze tijd.
De tsaren van het Duitse synodale politbureau waren ‘not amused’. Steeds openlijker klonk de kritiek op Franciscus, hij was toch niet zo ‘progressief’ als de Duitsers gehoopt hadden. Sommigen dachten nog dat het eigenlijk de Romeinse Curie was die Duitsland een hak probeerde te zetten, dat Franciscus zelf op dezelfde lijn zat als de Duitsers, maar dat niet hardop kon zeggen vanwege ‘conservatieve krachten’ in Rome. Een wat wonderlijke voorstelling, als je ziet hoe onverschrokken de paus die ‘conservatieve krachten’ bij tijd en wijle openlijk de les leest.
Maar nu schreef paus Franciscus een brief, in het Duits, met de hand ondertekend, die ieder misverstand uit de weg ruimt: hij maakt zich wel degelijk persoonlijk zorgen om het synodale zelfverstaan van de Duitse Kerk. Hij schrijft te vrezen dat grote delen van de Duitse Kerk “zich steeds verder dreigen te verwijderen van de gemeenschappelijke weg van de universele Kerk”.
De brief was een antwoord op een bezorgd schrijven aan de paus van vier Duitse vrouwen, allen synodale spijtoptanten: Katharina Westerhorstmann, Hanna-Barbara Gerl-Falkovitz, Dorothea Schmidt en Marianne Schlosser. Die trokken zich in februari dit jaar terug uit de Synodale Weg vanwege hun kritiek op hoe katholieke leerstellingen met voeten getreden werden en de Duitse Kerk op een schisma afkoerste.
“In februari 2024 zal de krachtmeting tussen Rome en Duitsland vermoedelijk tot een ontknoping komen”
Tweet dit!
Die zorgen herhaalden ze in hun brief aan de paus, en die gaf dus onomwonden aan hun zorgen te delen. Het voornaamste knelpunt benoemde hij ook expliciet: de oprichting van ‘Synodale Commissie’ als voorloper voor een permanente ‘Synodale Raad’ van geestelijken en leken, die niet alleen een adviserende maar zelfs een besluitvormende status moet krijgen.
Zo’n raad “valt niet te rijmen met de sacramentele structuur van de katholieke Kerk”, schrijft de paus. “In plaats van ‘heil’ te zoeken in steeds weer nieuwe commissies en steeds weer dezelfde onderwerpen te bespreken met een zeker egocentrisme”, kunnen de Duitsers zich volgens de paus beter toeleggen op “gebed, boetedoening en aanbidding” en de dienst aan de zwaksten van de samenleving.
In februari 2024 komt de Duitse bisschoppenconferentie bijeen om besluiten te nemen over de Synodale Commissie. Dan zal deze krachtmeting tussen Rome en Duitsland dus vermoedelijk tot een ontknoping komen.
Maar de kwestie werpt ook een schaduw vooruit naar de slotsessie van de wereldwijde synode in Rome in oktober volgend jaar. Dan zal het modewoord ‘synodaliteit’ veel preciezer ingevuld moeten gaan worden, om dergelijke botsingen en verdere spraakverwarring te voorkomen.
In een wereld waarin alles voortdurend verandert en onder druk staat, is katholieke kwaliteitsjournalistiek een uniek en kostbaar goed. Op KN.nl heeft u altijd toegang tot het laatste nieuws uit kerk en samenleving, en vindt u uitgebreide reportages en verhelderende analyses van onze gespecialiseerde redacteuren.
Voor maar € 1,40 per week leest u altijd als eerste al het moois dat KN.nl te bieden heeft, heeft u online onbeperkt toegang tot al onze artikelen én steunt u het voortbestaan van de laatste katholieke krant van Nederland.
Dus geef om katholieke kwaliteitsjournalistiek en word lid van KN Online.
